ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ α’ μέρος

ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ α’ μέρος

Μία από τις άγνωστες πτυχές του εμφυλίου πολέμου.

Εικόνα του ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ από την εποχή του εμφυλίου πολέμου. Η φωτογραφία μπροστά από την ΙΕΡΑ ΕΠΙΣΤΑΣΙΑ στις ΚΑΡΥΕΣ, χωροφύλακες με στελέχοι της Αγιορείτικης κοινότητας.

Καταρχήν ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα ξεκίνησε το Μάρτιο του 1946 και θεωρείται η πρώτη πράξη του ψυχρού πολέμου που δυστυχώς για την Ελλάδα ήταν και είναι ο πόλεμος με τους περισσότερους νεκρούς που είχε η χώρα μας στην νεότερη και σύγχρονη ιστορία της, δηλαδή μετά την δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους. Ο εμφύλιος πόλεμος ξεκίνησε στις 30 Μαρτίου του 1946 με την επίθεση πρώην ανταρτών του ΕΛΑΣ που υπάγονταν στην κομματική οργάνωση Μακεδονίας του ΚΚΕ υπό την ηγεσία του Αλέξανδρου Ρόσιου στο σταθμό χωροφυλακής του Λιτοχώρου Πιερίας.

Όσον αφορά το Άγιο Όρος η ιδιαίτερη ιστορία που έχει σε σχέση με τον εμφύλιο πόλεμο ξεκινάει λίγο νωρίτερα στις αρχές του 1945. Πιο συγκεκριμένα στις  12 Φεβρουαρίου του 1945 υπογράφεται η συμφωνία της Βάρκιζας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των Άγγλων από την μία πλευρά και του ΕΛΑΣ από την άλλη. Αμέσως μετά οι εκπρόσωποι του ΕΑΜ (θα το παρουσιάσουμε στην μελέτη μας «ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ και Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ») αποχωρούν και εγκαθίστανται δυνάμεις της χωροφυλακής. Πιο συγκεκριμένα η πρώτη δύναμη που φτάνει στην Αθωνική χερσόνησο είναι στις 27 Απριλίου του 1945 και εώς το 1946 το σύνολο η δύναμή της αποτελείται από 36 αξιωματικούς και χωροφύλακες. Ενώ όλη η Ελλάδα είναι γεμάτη από στρατιωτικά φυλάκια στο Άγιο Όρος η ελληνική κυβέρνηση αποφεύγει να στείλει τακτικό στρατό λόγω των διεθνών συνθηκών που αναγνωρίζουν το Άγιο Όρος ως αυτόνομη και αποστρατικοποιημένη ζώνη. 

Η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή του Αγίου Όρους προβλημάτιζε ιδιαίτερα την τότε κυβέρνηση των Αθηνών. Στην περιοχή της Χαλκιδικής δραστηριοποιόταν η 20^η ταξιαρχία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος που ανήκε στις ανταρτικές δυνάμεις της Κεντρικής Μακεδονίας (6^η Μεραρχία Κεντρικής Μακεδονίας) με γενικό διοικητή τον Γεώργιο Ερυθριάδη. Η περιοχή δράσης της προαναφερόμενης ταξιαρχίας περιελάμβανε την Χαλκιδική, τον ορεινό όγκο των Κερδυλίων και του όρους Κρούσια και την πόλη της Νιγρίτας. Δυστυχώς όμως με την επέκταση των συγκρούσεων επεκτάθηκε και στην περιοχή του Αγίου Όρους. Παρόλο όμως την εμφάνιση ανταρτικών δυνάμεων στην Αθωνική χερσόνησο η τότε κυβέρνηση των Αθηνών δεν τόλμησε να διακινδυνεύσει την αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων διότι θα μπορούσε να δημιουργήσει μεγάλο διπλωματικό πρόβλημα. Πιο συγκεκριμένα οι διεθνείς συνθήκες που είχε υπογράψει η Ελλάδα χαρακτήριζαν το Άγιο Όρος ως αποστρατικοποιημένη ζώνη. Η εμφάνιση στρατού εκεί θα έδινε μία ευκαιρία στις λαϊκές δημοκρατίες των βαλκανικών χωρών να κάνουν παραστάσεις διαμαρτυρίας στον ΟΗΕ αφού έλεγχαν τις ορθόδοξες εκκλησίες της Ρωσίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Σερβίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την προστασία της Αθωνικής χερσονήσου να την αναλάβει η Ελληνική Χωροφυλακή, σώμα με υποδεέστερο εξοπλισμό και εκπαίδευση. Βέβαια και ο εξοπλισμός των ανταρτών ήταν πολύ χαμηλού επιπέδου για αυτό και πολλοί στρατιωτικοί αναλυτές χαρακτήριζαν τον πόλεμο αυτό από την αρχή καταδικασμένο για τον ΔΣΕ . Για να κατανοήσουμε όμως λίγο καλύτερα την συμπεριφορά των ανταρτών στο Άγιο Όρος θα πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε τους ηγέτες τους. Διοικητής της μεραρχίας κεντρικής Μακεδονίας ήταν ο Γεώργιος Ερυθριάδης. Μέλος της κεντρικής επιτροπής του ΚΚΕ. Ήταν άνθρωπος με πολλές ικανότητες και μεγάλη αποφασιστικότητα. Η μόρφωσή του ήταν μέχρι και την έκτη δημοτικού, παρόλα αυτά ήταν ιδιαίτερα καλλιεργημένος. Την περιοχή και τις ιδιαιτερότητές της την γνώριζε πάρα πολύ καλά αφού αρχικά ήταν διοικητής της τοπικής ταξιαρχίας της Χαλκιδικής και μετά προήχθη σε επικεφαλής της μεραρχίας της κεντρικής Μακεδονίας. Τελικά πέθανε στο νοσοκομείο των φυλακών Χανίων τον Ιανουάριο του 1963, αφού στην ουσία δολοφονήθηκε από στελέχη του τότε καθεστώτος. Οι δύο διοικητές της τοπικής ταξιαρχίας του ΔΣΕ ήταν ο Γιάννης Βασιλειάδης ως στρατιωτικός διοικητής και ο Λάκης Ζαχαριάδης ως πολιτικός επίτροπος (καθοδηγητής) από πλευράς του ΚΚΕ. Ο Ζαχαριάδης συννελήφθη και σκοτώθηκε το 1948 και τον αντικατέστησε ο Ζάχος Βασίλης. Ας κάνουμε και μία σύντομη περιγραφή της 20^ης ταξιαρχίας. Αποτελούνταν από τρία τάγματα:

• ·         Τάγμα Κρουσίων
• ·         Τάγμα Κερδυλλίων
• ·         Τάγμα Χαλκιδικής

  Διοικητές των ταγμάτων ήταν οι αντάρτες Κώστας Παπαγεωργίου, Νίκος Αμπελάς  , Κόλιας Νικητίδης, Οδυσσέας Παλληκαρίδης, Γιάννης Αυγητίδης κ.α. Μάλιστα ο Αμπελάς γνώριζε το Άγιο Όρος αφού ήταν στο κλιμάκιο του ΕΑΜ που βρίσκονταν εκεί κατά την διάρκεια της κατοχής.

Στην φωτογραφία διακρίνεται ο ΛΑΚΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ και ο ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥμετά την σύλληψη τους λίγο προτού εκτελεσθούν από τους χωροφύλακες και παρακρατικούς.

Τι γύρευαν όμως οι αντάρτες στην Αθωνική χερσόνησο, για ποιο λόγο επεκτάθηκαν οι συγκρούσεις μέσα σε αυτό?

Βασικός σκοπός των ανταρτών μέσα στο Άγιο Όρος ήταν η εξεύρεση τροφίμων.

Σε όλες τις επιχειρήσεις των ανταρτών δεν υπήρξε προσπάθεια κατάκτησης εδάφους ή εγκατάστασης και οχύρωσης σε κάποια περιοχή. Αντίθετα εισέρχονταν στην χερσόνησο και μάχονταν με τους χωροφύλακες ώστε μετά την εξουδετέρωσή τους να συγκεντρώσουν τρόφιμα και να επιλέξουν νέους από τους «λαϊκούς» που εργάζονταν στα μοναστήρια ώστε να τους στρατολογήσουν αναγκαστικά αφού οι περισσότεροι δεν δεχόντουσαν. Μάλιστα είχαμε και περιπτώσεις παιδομαζώματος όταν στους εργαζόμενους βρίσκονταν έφηβοι. Δηλαδή στο Άγιο Όρος είχαμε μόνο διεισδύσεις.

Πότε έγινε η πρώτη διείσδυση και μάχη στο Άγιο Όρος κατά τον εμφύλιο πόλεμο?

Η πρώτη διείσδυση έγινε στις 23 Απριλίου του 1947 με 42 αντάρτες.

Επικεφαλής ήταν ο Κώστας Παπαγεωργίου και η επίθεση έγινε στην περιοχή της Δάφνης. Ήταν 42 αντάρτες και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σε αυτή την επιχείρηση ήταν ότι υπήρχαν και γυναίκες αντάρτισσες και είχαμε έτσι την παραβίαση του άβατου του Αγίου Όρους.

Η εξέλιξη της πρώτης επιχείρησης στο Άγιο Όρος?

Στις 23 Απριλίου 1947 σαράντα δύο αντάρτες εισβάλουν στην Δάφνη. Καταλαμβάνουν το τελωνείο και το ταχυδρομείο και απομονώνουν τους χωροφύλακες. Στις 24 Απριλίου το μεσημέρι αφού έχουν συγκεντρώσει κλέβοντας τρόφιμα, υγειονομικό υλικό και ρούχα τα φορτώνουν στο πετρελαιοκίνητο σκάφος  «ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ» και το υποχρεώνουν να αποπλεύσει με προορισμό το ακρωτήριο Αρκούδα, μία περιοχή μεταξύ Σιθωνίας και Αγίου Όρους. Στην διάρκεια όμως του ταξιδιού καταδιώχθηκαν από χωροφύλακες που είχαν επιτάξει άλλο σκάφος και πάνω στην προσπάθεια της διάσωσής τους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν μεγάλο μέρος των εφοδίων-λάφυρων που είχαν συγκεντρώσει. Ο απολογισμός της επιχείρησης ήταν δύο νεκροί αντάρτες και δύο τραυματίες αντάρτες κατά τα λεγόμενα της χωροφυλακής διότι σε μεταγενέστερες ιστορικές έρευνες οι πρώην αντάρτες δήλωναν κατηγοριματικά ότι δεν είχαν ούτε νεκρούς ούτε τραυματίες.

Άλλες επιχειρήσεις-διεισδύσεις του ΔΣΕ στο Άγιο Όρος?

Καταγεγραμένες από την χωροφυλακή έχουμε τις εξής:

• ·         Στις 22 Απριλίου του 1948 τμήματα του ΔΣΕ εισέβαλαν στην ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΧΙΛΙΑΝΔΑΡΙΟΥ (σέρβικο).
• ·         Στις 5 Αυγούστου του 1948 τμήματα του ΔΣΕ εισέβαλαν στην ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ.
• ·         Τον Οκτώβριο του 1948  έγινε η εισβολή του ΔΣΕ στις Καρυές.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη μάχη του εμφυλίου στο Άγιο Όρος?

Η μάχη στις Καρυές.

Στις 2 Οκτωβρίου 1948, παραμονή της εορτής του Αγίου Διονυσίου πραγματοποιήθηκε η μάχη των Καρυών, που ήταν η μεγαλύτερη μάχη που έγινε κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στο Άγιο Όρος. Συμμετείχαν τετρακόσιοι αντάρτες του ΔΣΕ, άνδρες και γυναίκες που περικύκλωσαν την Αθωνική πρωτεύουσα. Βάση του σχεδίου της επίθεσης κύριοι στόχοι ήταν το κτήριο της πολιτικής διοίκησης του Αγίου Όρους στο οποίο μάλιστα βρίσκονταν ο πολιτικός διοικητής Π.Παναγιωτάκος και το κτήριο της χωροφυλακής. Παράλληλα στόχευαν στην συγκέντρωση τροφίμων και την ασφαλή μεταφορά τους στην έδρα της 6^ης Μεραρχίας κεντρικής Μακεδονίας του ΔΣΕ, τον Κάκαβο. Ο συνολικός απολογισμός της μάχης ήταν δύο νεκροί και πέντε τραυματίες για τον ΔΣΕ, και ένας τραυματίας για την ελληνική χωροφυλακή. Η μάχη στις Καρυές διήρκησε 36 ώρες. Οι αντάρτες κατάφεραν και πήραν τρόφιμα από την Ι.Μ.ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ και την Ι.Μ.ΙΒΗΡΩΝ και από διάφορα μικρά κελιά που συνάντησαν στον δρόμο τους. Τέλος έκαναν και υποχρεωτική στρατολόγηση από εργαζομένους στις μονές. Στην συνέχεια οι αντάρτες άρχισαν να υποχωρούν με στόχο την ασφαλή μεταφορά των λάφυρων που είχαν αποκτήσει. Τότε στο κυνήγι βγαίνοντας από το Άγιο Όρος συμμετείχε το πολεμικό ναυτικό και η πολεμική αεροπορία που τα πλοία και τα αεροπλάνα τους επιτέθηκαν στους αντάρτες με αποτέλεσμα να δεχτούν μεγάλες απώλειες και να χάσουν ένα μεγάλο τμήμα των υλικών και τροφίμων που είχαν αρπάξει από τα μοναστήρια. Στην προσπάθεια που έκαναν οι αντάρτες να σώσουν τα υλικά που λαφυραγώγησαν τα έκρυψαν σε κρύπτες κατά μήκος της διαδρομής της επιστροφής. Πολλά όμως από αυτά τα υλικά και τρόφιμα εντοπίστηκαν από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Επικεφαλής της επίθεσης από πλευράς των ανταρτών ήταν ο Κώστας Παπαγεωργίου που ήταν στην διάρκεια του ελληνοιταλικού πολέμου έφεδρος ανθυπολοχαγός

Αεροφωτογραφία του ακρωτηρίου Αράπης στο οποίο προσπάθησαν να κρύψουν οι αντάρτες τρόφιμα που πήραν από τους μοναχούς για να τα σώσουν από τις κυβερνητικές δυνάμεις.

Ο αρχηγός των ανταρτών σε φωτογραφία του ως έφεδρος ανθυπολοχαγός του ελληνικού στρατού στην διάρκεια του Αλβανικιού έπους.

Ας διαβάσουμε τι έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής για την μάχη των Καρυών:

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 20 Οκτωβρίου του 1948.

«Κατά την εξερεύνησιν της περιοχής νοτίως του ακρωτηρίου Αράπης του Άθω ανευρέθησαν 2000 οκάδες ελαίου και 400 οκάδες σάπωνος κεκρυμμέναι υπό των συμμοριτών εις την άμμον. Τα ανευρεθέντα είδη θα διανεμηθούν εις τον πληθυσμόν».

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 28 Οκτωβρίου του 1948.

«Κατά τηλεγράφημα εκ Πολυγύρου Χαλκιδικής εις Άγιον Νικόλαον ανευρέθη υπο των εθνικών δυνάμεων πρόσφατος ομαδικός τάφος συμμοριτών. Καθ’ ομολογίαν του παραδοθέντος Αλεξάνδρου Καραμπάστου του συγκροτήματος Παπαγεωργίου, πρόκειται περί φονευθέντων συμμοριτών του συγκροτήματος τούτου, το οποίον κατά τας τελευταίας συμπλοκάς υπέστη μεγάλη πανωλεθρία άνευ προηγουμένου».

Γυναίκες αντάρτισσες στο Άγιο Όρος.

Μία πολύ ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια της μάχης εκείνης αλλά και γενικότερα του εμφυλίου πολέμου στο Άγιο Όρος ήταν η παραβίαση του άβατου στις γυναίκες από τις αντάρτισες μέλη των δυνάμεων του ΔΣΕ . Μία από αυτές ήταν και Ευγενία Πέγιου που σε συνέντευξή της στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ περιγράφει τις αναμνήσεις της από την Αθωνική χερσόνησο.

Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 23 Σεπτεμβρίου 1999.

«Ξεκινήσαμε νύχτα. Έβρεχε. Θέλαμε τρόφιμα και ο μόνος χώρος, όπως έλεγαν οι παλιότεροι ήταν τα μοναστήρια. Είχαν τα πάντα. Πεινούσαμε και υποφέραμε. Οι απλοί άνθρωποι δεν μπορούσαν να μας δώσουν ούτε ψωμί. Περάσαμε μέσα από δάσος. Η πορεία ήταν μαρτύριο. Εμείς κινηθήκαμε προς τη μονή Ιβήρων. Ένιωθα ότι θα έπεφτα κάτω. Τρώγαμε κάστανα και αυτό μας στήριζε. Σκεφτόμουν ότι έκανα μεγάλη αμαρτία. Οι δικοί μου ήταν θεοσεβούμενοι. Ο πατέρας μου δούλευε στο Άγιον Όρος. Είναι αλήθεια ότι φοβήθηκα, όπως φοβόμουν και μετά, μήπως μου συμβεί κάτι κακό. Άκουγες τότε τόσα πολλά. Για τιμωρίες της Παναγίας, για θαύματα και όλα αυτά με επηρέαζαν. Είχα ακούσει ότι απαγορεύονταν να μπούνε γυναίκες στο Άγιο Όρος. Η διμοιρία μου έφτασε στη μονή Ιβήρων. Οι καλόγεροι δεν άνοιγαν την πόρτα. Εγώ δεν πυροβολούσα. Δεν κυκλοφορούσε κανείς. Τότε θυμάμαι ένας αντάρτης, Αλβανό τον φώναζαν, πήδηξε πάνω από την πόρτα και την άνοιξε. Εγώ δεν μπήκα μέσα. Περίμενα με το όπλο στο χέρι. Ήμουν μόνη. Πρέπει να ήταν και άλλες γυναίκες εκεί κοντά… Έγινε ότι έγινε, όμως πρέπει να πω ότι κανένας αντάρτης δεν προκάλεσε την παραμικρή ζημιά στα μοναστήρια. Είχαμε ανάγκη από τρόφιμα και ρούχα. Μέρες ζούσαμε τρώγοντας κάστανα. Εγώ φορούσα κάτι παπούτσια μεγαλύτερα από το νούμερό μου. Στις Καρυές γίνονταν μάχες με τους χωροφύλακες. Οι μοναχοί είχαν κρυφτεί. Δεν κυκλοφορούσε κανείς. Είχαν φοβηθεί… Αφού οι αντάρτες πήραν ότι πήραν, πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Καθήσαμε σε ένα ξέφωτο στο Γομάτι. Μας εντόπισαν τα αεροπλάνα. Εκεί κοντά στα Νέα Ρόδα άρχισαν να μας κτυπούν. Θυμάμαι μια νέα κοπέλα. Πόντια ήταν, που είχε τραυματιστεί. Την μετέφεραν μέσα από ένα μονοπάτι στο βουνό. Στο δρόμο όλο φώναζε ‘ωχ μανούλα μου λελέβω’. Κάποια στιγμή πέθανε…»

Στην φωτογραφία βλέπουμε χωροφύλακες, μέλη της ΙΕΡΑΣ ΕΠΙΣΤΑΣΙΑΣ του ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ και τον επικεφαλής της επιστασίας που εκείνη την περίοδο ήταν ο μοναχός Γρηγόριος της ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ.

Τελευταίες μάχες στο Άγιο Όρος.

Τα χρόνια περνάνε και πλησιάζουμε στο τέλος του εμφυλίου πολέμου με νικητή τις κυβερνητικές δυνάμεις. Στο Άγιο Όρος η τελευταία μάχη δόθηκε το Νοέμβριο του 1948.

Πιο συγκεκριμένα αρχές Νοεμβρίου του 1948 αντάρτες επιτίθενται στις μονές Καρακάλλου, Φιλοθέου και Εσφιγμένου. Στην συνέχεια κατευθύνονται στο εσωτερικό της χερσονήσου και στα μέσα Νοεμβρίου πλησιάζουν στην ιερά μονή Ζωγράφου όπου στις 17/11/1948 δίνεται μάχη με την Ελληνική Χωροφυλακή. Την 1^Η Δεκεμβρίου του 1948 επιτίθενται στο ιερό κελλί Πατερίτσα που βρίσκεται πάνω από τις Καρυές παίρνοντας ζώα και τρόφιμα.

Το ιερό κελλί Πατερίτσα έτσι όπως είναι σήμερα.

Αυτή ήταν η τελευταία μάχη στην εσωτερική επικράτεια του Αγίου Όρους. Στην ευρύτερη περιοχή το καλοκαίρι του 1949 έγινε ακόμη μία απόπειρα εισδοχής ανταρτών στην Αθωνική χερσόνησο. Πιο συγκεκριμένα στις 10 Ιουνίου του 1949  εκατόν πενήντα αντάρτες με αρχηγό τον Παπαγεωργίου προσπάθησαν να μπουν πάλι στην χερσόνησο. Προτού προλάβουν να περάσουν τα σύνορα έτσι ώστε να μην μπορούν να διωχθούν από τον Ελληνικό στρατό που απαγορευόταν να επιχειρεί στο Άγιο Όρος αποκλείστηκαν από αυτόν στα στενά του Ξέρξη. Αυτήν ήταν και η τελευταία επιχείρηση των ανταρτών που είχε σχέση με το Άγιο Όρος. Μάλιστα οι δυνάμεις της Ελληνικής Χωροφυλακής που βρισκόταν στην μέγιστη δύναμής της (160 άνδρες) και σαράντα πολιτοφύλακες έκανε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο εσωτερικό της χερσονήσου ώστε να διώξει και τους τελευταίους τυχόν κρυμμένους σε αυτό  αντάρτες.

ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ/ Ο αρχηγός των ανταρτών στο Άγιο Όρος.

Το στέλεχος των ανταρτών με τις περισσότερες συμμετοχές σε επιχειρήσεις στο Άγιο Όρος ήταν ο Κώστας Παπαγεωργίου. Η στρατιωτική του εκπαίδευση ήταν ως έφεδρος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού. Πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο και στην μάχη του Ελ Αλαμέϊν. Είχε το παρατσούκλι «Ρομπέν των δασών» γιατί πότε δεν φέρθηκε με βία στους ντόπιους και πάντοτε τους βοηθούσε. Μετά την αποχώρηση στην Αλβανία του ΔΣΕ επέλεξε να παραμείνει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Χαλκιδική όπου και συνελήφθη στις 8 Ιανουαρίου του 1950 στον οικισμό της Μεγάλης Παναγιάς. Έξι μέρες μετά την σύλληψή του εκτελέσθηκε στην Μεγάλη Παναγιά χωρίς καμίας μορφής δίκη. Μάλιστα ήταν τόσο μεγάλο το μίσος των κυβερνητικών για το πρόσωπό του που τον ξέθαψαν τρεις μέρες μετά την ταφή του φοβούμενη την δημιουργία μύθου ότι παραμένει ζωντανός και να τον παρουσιάσουν στους συγχωριανούς του που δεν μπορούσαν να το πιστέψουν.

Οι απόψεις των μοναχών για τους αντάρτες.

Οι απόψεις βέβαια των μοναχών ήταν επηρεασμένες και από τον έντονο αντικομμουνισμό της εποχής αλλά και διότι η δράση των ανταρτών είχε άμεσα επιπτώσεις στην ζωή τους. Αυτό που δέχονται όλες οι πλευρές είναι ότι κανένας καλόγερος δεν πειράχθηκε από τους αντάρτες παρόλα αυτά δεν παύει να είναι αρνητική πραγματικότητα η  αρπαγή δικών τους αγαθών από τους αντάρτες.

Ας  δούμε δηλώσεις μοναχών για τους αντάρτες στο περιοδικό «Αγιορείτικη Βιβλιοθήκη»:

·         Ο μοναχός Σάββας Φιλοθεάτης……….

«Κατά τας αρχάς Οκτωβρίου, συμμορία πολυμελής, έως 400, έχοντες μεθ’ εαυτών και γυναίκας συμμορίτισσας εισέβαλον εις το Άγιον Όρος, φέροντες συνάμα μεθ’ εαυτών πάμπολλα φορτηγά ζώα, διαρπάσσαντες δε και εξ Αγίου Όρους πολλά διεχύθησαν εις διαρπαγήν. Επικρατήσαντες επί 36 ώρας από της ι. Μονής Βατοπεδίου έως την Μορφωνού ελήστευσαν κατ’ αρχάς όλα τα παντοπωλεία των Καρυών. Επί εξ ώρας προς τρομοκράτησιν επυροβόλουν το διοικητήριον και την αστυνομίαν. Η δε μικρά δύναμις χωροφυλάκων φονεύσασα δύο συμμορίτας και τραυματίσασα πολλούς εξ αυτών, οίτινες ορμήσαντες επειράθησαν να πυρπολήσουν το Διοικητήριον χύνοντες πετρέλαιον, ίνα συλλάβωσιν τον διοικητήν, αλλά διασκορπισθέντες έφυγον άπρακτοι πυροβοληθέντες υπό των χωροφυλάκων.

Εντός των Καρυών εφόρτωσαν περίπου 30 ζώα υλικόν εκ διαφόρων ειδών, άλευρα, έλαια, βακαλάον, πανικά, υποδήματα  (όσα ευρέθησαν εντός υποδηματοποιείου) και άλλα τρόφιμα  φαγώσιμα, άτινα υπό της βίας της φυγής διεσκορπίζοντο εντός του δημοσίου δρόμου (…) Εις το τέλος του αυτού μηνός συμμορία αποτελουμένη από 50 περίπου άτομα εισήλθεν εις την ι. Μονήν του Καρακάλλου και έλαβεν 7 ζώα άτινα εφόρτωσεν άλευρα, έλαια, όσπρια και άλλα τρόφιμα και δύο ζώα αγωγιατών. Η αυτή συμμορία διελθούσα κατά ημίσειαν ώραν της νυκτός εκ της ι. Μονής Φιλοθέου έλαβεν εξ αυτής έναν ίππον , δύο ημιόνους αγωγιατών, 40 οκάδας φασόλια , δύο δοχεία με έλαιον, αφήρεσαν δε και από ένα μοναχόν τα υποδήματά του…».

« Ότε περιεκύκλωσαν οι συμμορίται το Ζωγρααφίτικον κονάκι και έβαλον κατ’ αυτού δια πυρός καταναγκάζοντες την ολίγηνδύναμιν χωροφυλάκων όπως παραδοθή, είς εκ  των συμμοριτών πυροβολήσας κατά της εικόνος του Αγίου Γεωργίου , ήτις ήτο ανηρτημένη άνωθεν της εξωθύρας , το μεν τζάμι της εικόνος έσπασεν , η  δε εικών του αγίου έμεινεν αβλαβής, αλλ’ ούτε και το βλήμα ευρέθη»…

·         Ο μοναχός Δανιήλ Δανιηλίδης…………..

«Επί τρεις ημέρας δράσσαντες δια του έργου της ληστρικής αυτών επιδρομής, αφ’ εσπέρας της Παρασκευής μέχρι της εσπέρας της Κυριακής, ουδεμία ελήφθη πρόνοια αντιστάσεως παρά της κυβερνήσεως, όπως προληφθή η σύλληψις αυτών. Και ενώ ο ασύρματος της αστυνομίας των Καρυών αμέσως ειδοποίησεν εκείνην την νύκτα της Παρασκευής, δυστυχώς ουδεμία ελήφθη δραστήριος φροντίς, όπως προλάβουν την μετ’ ελευθερίας απόδρασιν των ληστοσυμμοριτών, μετά τοσούτων φορτωμένων ζώων…».

Επίλογος – Τελικά τι επιδίωκαν και τι ζητούσαν οι αντάρτες από το Άγιο Όρος?

Στόχος των επιχειρήσεων των ανταρτών δεν ήταν η κατάκτηση εδαφών αλλά η απόκτηση τροφίμων και ρούχων. Ο στρατός του ΔΣΕ είχε πλήρη απουσία επιμελητηριακής υποστήριξης. Εκτός από θέμα μη σωστής οργάνωσης δεν είχε και τα υλικά για να παράσχει υποστήριξη στους μαχόμενους αντάρτες του. Επίσης όταν τους δίνονταν ευκαιρία οι αντάρτες άρπαζαν εργαζόμενους στα μοναστήρια και τους στρατολογούσαν βίαια. Τα παραπάνω αποδεικνύονται και από την ίδια την δράση των ανταρτών αλλά και από το ότι δεν πειράχθηκαν ποτέ καλόγεροι αλλά και στις μάχες με την χωροφυλακή δεν επιδίωξαν την εξόντωση των χωροφυλάκων αλλά αντίθετα τον περιορισμό τους μέσα στα στρατόπεδα και στους σταθμούς τους ώστε να μπορούν να κάνουν άνετα την δουλειά τους . Από την άλλη πλευρά τα παράπονα των ίδιων των μοναχών μας οδηγούν σε ένα περίεργο συμπέρασμα:

Καταρχήν ο στρατός που βέβαια απαγορευόταν να εισβάλει στην περιοχή απέφευγε στα περίχωρα του Αγίου Όρους την άμεση εμπλοκή τους με τις ανταρτικές δυνάμεις και επίθεση μόνο από αέρος με πολεμικά αεροσκάφη της Βασιλικής Αεροπορίας, ενώ η Ελληνική Χωροφυλακή γενικά αντιδρούσε καθυστερημένα και πάντα απέφευγε τις μάχες με τους πεινασμένους αντάρτες ξέροντας ότι πολύ γρήγορα θα απομακρυνθούν.

Άνδρες της Ελληνικής Χωροφυλακής στο Άγιο Όρος στην διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Ενώ σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα η χωροφυλακή είχε δευτερεύον ρόλο στις μάχες στο Άγιο Όρος είχε αναγκαστικά τον πρωτεύον αφού ο στρατός δεν μπορούσε να αναπτυχθεί σε αποστρατικοποιημένη ζώνη.