ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ –
ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ – ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ
Σε αυτό το τρίπτυχο δεν έχουμε να
αναφέρουμε πολλά. Καταρχήν από την παρουσίαση του πρώτου μέρους είχαμε αναφέρει
ότι ο ελληνικός στρατός δεν μπορούσε να εισέλθει στο Άγιο Όρος διότι η Αθωνική
χερσόνησος βάσει των διεθνών συμφωνιών ήταν και είναι αποστρατικοποιημένη ζώνη.
Παρά τις συνεχόμενες εισόδους στην Αθωνική πολιτεία των ανταρτών ήταν σταθερή
απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης η μη είσοδος στρατιωτικών δυνάμεων διότι θα
έδινε την ευκαιρία σε κυβερνήσεις των ανατολικών χωρών για καταγγελίες και
δημιουργία διπλωματικών προβλημάτων. Οι διεθνείς συνθήκες προέβλεπαν αυτονομία
στο Άγιο Όρος με ελληνική πολιτική διοίκηση και μία καταπάτηση της συμφωνίας
από Ελληνικής πλευράς θα έδινε την ευκαιρία στις κυβερνήσεις των χωρών της
ανατολικής Ευρώπης να ζητήσουν την διεθνοποίηση της Αθωνικής χερσονήσου και την
απομάκρυνση της ελληνικής διοίκησης, γεγονός που το επιδίωκε για πολλά χρόνια
κυρίως η Βουλγαρική Ορθόδοξη εκκλησία αλλά και οι Βουλγαρικές κυβερνήσεις. Μετά
το τέλος του 1946 όταν και είχαμε αρκετές εισόδους μικρών ομάδων ανταρτών η
Ιερά επιστασία στέλνει έγγραφο στο Γενικό Επιτελείο Στρατού με το οποίο ζητά
την παρέμβαση των ενόπλων δυνάμεων. Το ΓΕΣ απαντά αρνητικά επικαλούμενο
στενότητα στις διαθέσιμες δυνάμεις και σοβαρές απειλές σε άλλες περιοχές της
χώρας. Βέβαια ψάχνοντας να βρει λύση για το Άγιο Όρος το ΓΕΣ αρχές του 1949 στο
πλευρό της χωροφυλακής αποστέλλει σαράντα άνδρες των ΜΑΥ. Το ΜΑΥ (ΜΟΝΑΔΑ
ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ) ήταν ένοπλη παρακρατική οργάνωση που βρίσκονταν υπό τον
έλεγχο του στρατού και είχαν ως αποστολή τους την προστασία – ασφάλεια της
υπαίθρου. Ήταν κυρίως πρώην αντάρτες του ΕΔΕΣ και κύρια αποστολή τους στο Άγιο
Όρος ήταν η βοήθεια στην Χωροφυλακή για την αντιμετώπιση των ανταρτών του ΔΣΕ.
Άνδρες των Μονάδων Ασφάλειας Υπαίθρου που δραστηροποιήθηκαν και στο Άγιο Όρος προς το τέλος του εμφυλίου πολέμου.
Εκεί που παρενέβη άμεσα ο στρατός ήταν με το πολεμικό ναυτικό και την πολεμική αεροπορία στην δίωξη των ανταρτών μετά τις επιθέσεις τους στην Αθωνική χερσόνησο με πλοία και αεροπλάνα που τους εντόπιζαν και τους βομβάρδιζαν κατά την φυγή τους από το Άγιο Όρος.
Σκάφος του πολεμικού ναυτικού κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Το ναυτικό έδρασε στον κόλπο του Αγίου Όρους με μικρότερα πλοία κυνηγώντας τους αντάρτες που προσπαθούσαν να διαφύγουν με λάφυρα και να απαγορεύει σε άλλους να εισέλθουν σε αυτό μέσω θαλάσσης.
Η συμμετοχή της πολεμικής αεροπορίας στις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά τον εμφύλιο πόλεμο στην περιοχή του Αγίου Όρους ήταν καθοριστική στον εντοπισμό και καταστροφή των ανταρτικών δυνάμεων που προσπαθούσαν να διαφύγουν μετά από επιθέσεις στην Αθωνική πολιτεία.
Άνδρες των Μονάδων Ασφάλειας Υπαίθρου που δραστηροποιήθηκαν και στο Άγιο Όρος προς το τέλος του εμφυλίου πολέμου.
Εκεί που παρενέβη άμεσα ο στρατός ήταν με το πολεμικό ναυτικό και την πολεμική αεροπορία στην δίωξη των ανταρτών μετά τις επιθέσεις τους στην Αθωνική χερσόνησο με πλοία και αεροπλάνα που τους εντόπιζαν και τους βομβάρδιζαν κατά την φυγή τους από το Άγιο Όρος.
Σκάφος του πολεμικού ναυτικού κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Το ναυτικό έδρασε στον κόλπο του Αγίου Όρους με μικρότερα πλοία κυνηγώντας τους αντάρτες που προσπαθούσαν να διαφύγουν με λάφυρα και να απαγορεύει σε άλλους να εισέλθουν σε αυτό μέσω θαλάσσης.
Η συμμετοχή της πολεμικής αεροπορίας στις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά τον εμφύλιο πόλεμο στην περιοχή του Αγίου Όρους ήταν καθοριστική στον εντοπισμό και καταστροφή των ανταρτικών δυνάμεων που προσπαθούσαν να διαφύγουν μετά από επιθέσεις στην Αθωνική πολιτεία.
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΘΕΣΕΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΣΕ ΜΟΝΕΣ
Α/Α
|
ΜΟΝΗ που δέχθηκε την επίθεση
|
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
|
ΑΡΧΗΓΟΣ ΑΝΤΑΡΤΩΝ
|
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΑΡΤΩΝ
|
1
|
Ι.Μ.ΧΙΛΙΑΝΔΑΡΙΟΥ
|
22/4/1948
|
30
|
|
2
|
Ι.Μ.ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ
|
5/8/1948
|
ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
|
|
3
|
Ι.Μ.ΚΑΡΑΚΑΛΛΟΥ
|
18/10/1948
|
ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
|
|
4
|
Ι.Μ.ΦΙΛΟΘΕΟΥ
|
8/11/1948
|
ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
|
|
5
|
Ι.Μ.ΖΩΓΡΑΦΟΥ
|
17/11/1948
|
ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
|
Για την μοναδική επιχείρηση που
αξίζει να αναφερθούμε εκτενέστερα ήταν αυτή στις 17/11/1948 στην ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ
ΖΩΓΡΑΦΟΥ, δηλαδή στην Βουλγάρικη μονή με αρχηγό τον Παπαγεωργίου.
Πανοραμική εικόνα της ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ.
Η επιχείρηση αυτή απότυχε πλήρως για τους αντάρτες διότι η μονή φυλάσσονταν από σχετικά μεγάλη δύναμη χωροφυλάκων. Ο λόγος που υπήρχε μεγάλη δύναμη ήταν διότι η μονή ήταν Βουλγάρικη, και τυχόν επίθεση και λεηλασία της από τους αντάρτες θα έδινε δικαίωμα στην Βουλγαρική κυβέρνηση για διπλωματικό επεισόδιο.
Πανοραμική εικόνα της ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ.
Η επιχείρηση αυτή απότυχε πλήρως για τους αντάρτες διότι η μονή φυλάσσονταν από σχετικά μεγάλη δύναμη χωροφυλάκων. Ο λόγος που υπήρχε μεγάλη δύναμη ήταν διότι η μονή ήταν Βουλγάρικη, και τυχόν επίθεση και λεηλασία της από τους αντάρτες θα έδινε δικαίωμα στην Βουλγαρική κυβέρνηση για διπλωματικό επεισόδιο.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ
ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ
Στις 3/12/1948 ο ελληνικός
στρατός βλέποντας ότι κατάσταση στο Άγιο Όρος είναι αρκετά ρευστή κατανοεί ότι
θα πρέπει να εφαρμοσθούν κάποια μέτρα χωρίς παράλληλα να έχουμε και παραβίαση
των διεθνών συνθηκών. Έτσι αποφασίζεται η ενίσχυση των δυνάμεων της Χωροφυλακής
με επιπλέον άνδρες, η αποστολή ανδρών (σαράντα) των δυνάμεων ασφαλείας υπαίθρου
αλλά και τη δραστηριοποίηση του ναυτικού και της αεροπορίας γύρω από την
χερσόνησο. Η χωροφυλακή με τις επιπλέον δυνάμεις επιτίθεται αιφνιδιάζοντας τις
ανταρτικές ομάδες και πετυχαίνει την εκκαθάριση της Αθωνικής χερσονήσου από τις
μεμονωμένες ομάδες ανταρτών που βρίσκονταν εντός της χερσονήσου. Ταυτόχρονα
δίνεται εντολή στην στρατιωτική διοίκηση Χαλκιδικής για την αποστολή στρατιωτικών
δυνάμεων με σκοπό την οχύρωση των στενών του Ξέρξη στην περιοχή των Νέων Ρόδων
έτσι ώστε να είναι αδύνατη η είσοδος ανταρτών στο Άγιο Όρος.
Όπως φαίνεται και από την φωτογραφία η περιοχή των Νέων Ρόδων είναι το στενότερο σημείο στα βόρεια της χερσονήσου του Αγίου Όρους και άρα το καλύτερο σημείο για να ελεχθεί η είσοδος ανταρτικών δυνάμεων στην Αθωνική χερσόνησο.
Παράλληλα περιπολικά σκάφη του πολεμικού ναυτικού προστάτευαν ναυτικά την διώρυγα. Το 1949 η δύναμη της Χωροφυλακής στο Άγιο Όρος βρίσκεται στο αποκορύφωμά της φτάνοντας του εκατόν εξήντα άνδρες που έκαναν συνεχώς περιπολίες στην περιοχή. Βέβαια από το καλοκαίρι του 1949 η προαναφερόμενη δύναμη άρχισε να μειώνεται. Το τελευταίο στρατιωτικό γεγονός κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στο Άγιο Όρος έγινε στις 10/6/1949 όταν μία δύναμη εκατόν πενήντα ανταρτών-ανδρών του ΔΣΕ με επικεφαλής τον Παπαγεωργίου αποπειράθηκε να εισβάλει στο Άγιο Όρος προσπαθώντας να περάσει τα στενά του Ξέρξη. Η προσπάθεια απέτυχε.
Δορυφορική φωτογραφία με την οποία βλέπουμε πόσο στενά είναι πραγματικά τα στενά του Ξέρξη στην περιοχή των Νέων Ρόδων.
Πιο συγκεκριμένα αρχικά οι αντάρτες κατέλαβαν δύο φυλάκια που βρίσκονταν γύρω από το χωριό των Νέων Ρόδων που επανδρώνονταν από δυνάμεις των Μονάδων Ασφαλείας Υπαίθρου. Στην συνέχεια οι αντάρτες εισέβαλαν στο χωριό Νέα Ρόδα, παίρνοντας τρόφιμα, ζώα και υλικά. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας (πιο συγκεκριμένα στις 15:00) αδυνατώντας και να προχωρήσουν προς το Άγιο Όρος αλλά και να διατηρήσουν τον έλεγχο του χωριού υποχωρούν προς το Γομάτι. Κατά την διάρκεια της υποχώρησης δέχονται επίθεση με κανονιοβολισμούς από το ναρκαλιευτικό ΚΑΛΥΜΝΟΣ και το ΦΤ12 ενώ στην συνέχεια τους επιτίθενται αεροπλάνα της πολεμικής αεροπορίας. Αυτήν ήταν και η τελευταία μάχη στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου στο Άγιο Όρος.
Όπως φαίνεται και από την φωτογραφία η περιοχή των Νέων Ρόδων είναι το στενότερο σημείο στα βόρεια της χερσονήσου του Αγίου Όρους και άρα το καλύτερο σημείο για να ελεχθεί η είσοδος ανταρτικών δυνάμεων στην Αθωνική χερσόνησο.
Παράλληλα περιπολικά σκάφη του πολεμικού ναυτικού προστάτευαν ναυτικά την διώρυγα. Το 1949 η δύναμη της Χωροφυλακής στο Άγιο Όρος βρίσκεται στο αποκορύφωμά της φτάνοντας του εκατόν εξήντα άνδρες που έκαναν συνεχώς περιπολίες στην περιοχή. Βέβαια από το καλοκαίρι του 1949 η προαναφερόμενη δύναμη άρχισε να μειώνεται. Το τελευταίο στρατιωτικό γεγονός κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στο Άγιο Όρος έγινε στις 10/6/1949 όταν μία δύναμη εκατόν πενήντα ανταρτών-ανδρών του ΔΣΕ με επικεφαλής τον Παπαγεωργίου αποπειράθηκε να εισβάλει στο Άγιο Όρος προσπαθώντας να περάσει τα στενά του Ξέρξη. Η προσπάθεια απέτυχε.
Δορυφορική φωτογραφία με την οποία βλέπουμε πόσο στενά είναι πραγματικά τα στενά του Ξέρξη στην περιοχή των Νέων Ρόδων.
Πιο συγκεκριμένα αρχικά οι αντάρτες κατέλαβαν δύο φυλάκια που βρίσκονταν γύρω από το χωριό των Νέων Ρόδων που επανδρώνονταν από δυνάμεις των Μονάδων Ασφαλείας Υπαίθρου. Στην συνέχεια οι αντάρτες εισέβαλαν στο χωριό Νέα Ρόδα, παίρνοντας τρόφιμα, ζώα και υλικά. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας (πιο συγκεκριμένα στις 15:00) αδυνατώντας και να προχωρήσουν προς το Άγιο Όρος αλλά και να διατηρήσουν τον έλεγχο του χωριού υποχωρούν προς το Γομάτι. Κατά την διάρκεια της υποχώρησης δέχονται επίθεση με κανονιοβολισμούς από το ναρκαλιευτικό ΚΑΛΥΜΝΟΣ και το ΦΤ12 ενώ στην συνέχεια τους επιτίθενται αεροπλάνα της πολεμικής αεροπορίας. Αυτήν ήταν και η τελευταία μάχη στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου στο Άγιο Όρος.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ
ΚΑΠΕΤΑΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Κατά γενική ομολογία ο επικεφαλής
των ανταρτικών δυνάμεων καπετάν Παπαγεωργίου ήταν ιδιαίτερα αγαπητός για τους
κατοίκους της περιοχής ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις, πράγμα που τον
έκανε πολύ αντιπαθή στους αντιπάλους. Καταρχήν καθαιρέθηκε από ανθυπολοχαγός
λόγω της συμμετοχής του στο κίνημα της Μέσης Ανατολής. Από τους λίγους αρχηγούς
των ανταρτών που δεν επέτρεπε τις λεηλασίες με την δικαιολογία ότι «τα έχει
αυτά ο πόλεμος» και μάλιστα όταν συνέβαινε το σταματούσε ή έρχονταν σε ανοιχτή
σύγκρουση μεταξύ τους (πράγμα που δεν συνέβαινε με άλλους επικεφαλής των
ανταρτών). Και το Κομμουντιστικό Κόμμα Ελλάδος δεν είχε την καλύτερη γνώμη για
αυτόν (μάλλον λόγω της ανεξάρτητης και αδέσμευτης γνώμης που είχε). Αυτό είχε
σαν αποτέλεσμα να πέσει σε δυσμένεια με συνέπεια να αρνηθεί να φύγει στις χώρες
της ανατολικής Ευρώπης μαζί με τους υπόλοιπους αντάρτες και να κρύβεται στα
βουνά της Χαλκιδικής δημιουργώντας τελικά ένα μύθο γύρω από το όνομά του.
Τελικά συλλαμβάνετε στις 8/1/1950 στο χωριό Μεγάλη Παναγιά.
Πανοραμική άποψη της Μεγάλης Παναγιάς στην οποία και συνελήφθη ο καπετάν Παπαγεωργίου.
Τον παραδίδουν στις Μονάδες Ασφάλειας Υπαίθρου, στους περιβόητους μάυδες που αφού τον περάσανε αλυσοδεμένο από το χωριό τον πηγαίνουν στην περιοχή ΚΑΚΑΒΟΣ και μετά από βασανιστήρια τον σκοτώνουν. Τα βασανιστήρια επιβεβαιώνονται από το ότι δεν αναγνωρίζονταν όταν έφεραν το πτώμα του στην κεντρική πλατεία της Μεγάλης Παναγιάς. Ο θρύλος βέβαια λέει ότι ο Παπαγεωργίου απέδρασε και έζησε με τις λίρες που είχε κρύψει κατά την διάρκεια της κατοχής και του εμφυλίου. Μάλιστα ως επιβεβαίωση της ιστορίας αναφέρουν το όνομα του γνωστού βορειοελλαδίτη μεγαλοεπιχειρηματία Παπαγεωργίου.
Πανοραμική άποψη της Μεγάλης Παναγιάς στην οποία και συνελήφθη ο καπετάν Παπαγεωργίου.
Τον παραδίδουν στις Μονάδες Ασφάλειας Υπαίθρου, στους περιβόητους μάυδες που αφού τον περάσανε αλυσοδεμένο από το χωριό τον πηγαίνουν στην περιοχή ΚΑΚΑΒΟΣ και μετά από βασανιστήρια τον σκοτώνουν. Τα βασανιστήρια επιβεβαιώνονται από το ότι δεν αναγνωρίζονταν όταν έφεραν το πτώμα του στην κεντρική πλατεία της Μεγάλης Παναγιάς. Ο θρύλος βέβαια λέει ότι ο Παπαγεωργίου απέδρασε και έζησε με τις λίρες που είχε κρύψει κατά την διάρκεια της κατοχής και του εμφυλίου. Μάλιστα ως επιβεβαίωση της ιστορίας αναφέρουν το όνομα του γνωστού βορειοελλαδίτη μεγαλοεπιχειρηματία Παπαγεωργίου.
Ο πιο γνωστός
μύθος είναι αυτό που αναφέραμε μόλις παραπάνω, ότι ο καπετάν Παπαγεωργίου δεν
σκοτώθηκε αλλά ζει. Τον συνέλαβαν οι Μάυδες αλλά ή απέδρασε ή τον άφησαν
ελεύθερο ως επιβράβευση που δεν είχε καλές σχέσεις με το ΚΚΕ. Μάλιστα μετά
έζησε πλουσιοπάροχα με τις λίρες που έκρυψε από το εμφύλιο και πρόκειται για
τον μεγαλοεπιχειρηματία Παπαγεωργίου. Πρόκειται για αυτόν που έκανε την μεγάλη
δωρεά με το ομώνυμο νοσοκομείο ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης.
Ο μεγάλος Έλληνας ευεργέτης ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ που ο μύθος τον συγχέει με τον καπετάν ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ πράγμα βέβαια τελείως λάθος.
Μάλιστα ο μύθος λέει ότι ο καπετάν ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι αυτός που δώρισε στον λαό της βορείου Ελλάδος τον περίφημο νοσοκομείο ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ. Η φαντασία των ντόπιων δεν έχει όρια.......
Ο μεγάλος Έλληνας ευεργέτης ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ που ο μύθος τον συγχέει με τον καπετάν ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ πράγμα βέβαια τελείως λάθος.
Μάλιστα ο μύθος λέει ότι ο καπετάν ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι αυτός που δώρισε στον λαό της βορείου Ελλάδος τον περίφημο νοσοκομείο ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ. Η φαντασία των ντόπιων δεν έχει όρια.......
Δεύτερος μύθος
είναι η επίθεση που δέχθηκαν οι αντάρτες με τα λάφυρα που πήραν μετά την μάχη
των Καρυών. Φεύγοντας οι αντάρτες από τις Καρυές φόρτωσαν τα κλοπιμαία σε
σαράντα μουλάρια στις 17/10/1948 με στόχο να βγουν έξω από το Άγιο Όρος και να
φτάσουν στην έδρα της μεραρχίας τους. Εντοπίζονται εύκολα από την αεροπορία και
το ναυτικό και για δύο μέρες στην περιοχή του Κάκαβου βομβαρδίζονται με
αποτέλεσμα μεγάλες απώλειες σε ανθρώπους και στα εφόδια που έκλεψαν. Ποιος είναι
ο μύθος? Ο μύθος λέει για τις χαρακτηριστικές αστοχίες των πλοίων του πολεμικού
ναυτικού. Λέγεται ότι ενώ η εφοδιοπομπή φαινόταν καθαρά τα πυροβόλα των πλοίων
αστοχούσαν αδικαιολόγητα. Διαβάστε τι λένε στις ιστορίες τους οι ντόποιοι:
«Και
όλη αυτή η θλιβερά φάλαγξ διήλθεν ανενόχλητος το στενόν του Ξέρξη, καίτοι
υπήρχον δύο ακταιωροί εκατέρωθεν και εντός ολίγου είχε φθάσει και το
αντιτορπιλικών «Δόξα», αλλά έμειναν αδρανή, ίνα μη φονευσωσιν το πλήθος των
αθώων απαχθέντων.
«Επηκολούθησεν
ολοήμερος μάχη υπό ραγδαίαν βροχήν, καθ ήν εφονεύθησαν τρεις συμμορίται
και εκ των χωροφυλάκων ουδείς.
«Την
επομένην οι εκ των συμμοριτών άνδρες επεδόθησαν εις την λεηλασίαν των Κελλίων
και καταστημάτων, αι δε γυναίκες προς εμπαιγμόν και βεβήλωσιν των ιερών
παραδόσεων και τυπικών, εχόρευον υπό την αψίδα του Κωδωνοστασίου του Πρωτάτου,
και με Καυκασιακήν προφοράν των έλεγον εις ενίους Πατέρας διερχομένους εκείθεν:
«ας κάνη το θάμα της η Παναγία σας εις εμάς τα κοράσια».
Άλλος μύθος
πάλι με τον Παπαγεωργίου, ότι ήταν πράκτορας των εχθρών, δηλαδή της κυβέρνησης.
Ένα μύθο που καλλιέργησε το ίδιο το ΚΚΕ για να δικαιολογήσει την στάση του αλλά
και την αδιαφορία του για τον άνθρωπο αυτό. Μάλιστα αυτό ακούστηκε για πρώτη
φορά σε συνδιάσκεψη του ΚΚΕ το 1950.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ
ΜΟΝΑΧΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΚΑΡΥΩΝ (την σπουδαιότερη και μεγαλύτερη μάχη του
εμφυλίου πολέμου στο Άγιο Όρος).
Εκτεταμένη αναφορά σε αυτή την
μάχη κάνει ο μοναχός Γαβριήλ ο Διονυσάτης. Θα πρέπει να δείξουμε μία κατανόηση
στον τρόπο που εκφράζεται για τους αντάρτες αφού τότε το χάσμα μεταξύ των δύο
πλευρών ήταν τεράστιο και δυστυχώς και από τις δύο πλευρές έγιναν εγκλήματα που
δεν συγχωρούνται……
«Οκτώβριος
1948. Ο συμμοριτοπόλεμος εμαίνετο καθ όλην την χώραν, και ιδία εις τας βορείους
επαρχίας όπου ήτο ευκολότερος ο ανεφοδιασμός των συμμοριτών από τας γειτονικάς
κομμουνιστικάς χώρας. Εις την Χαλκιδικήν λόγω της ορεινότητας και της εύκολου
εξοικονομίσεως τροφίμων εκ των χωριών, ευρίσκοντο 3 με 4 συμμορίαι, των οποίων
σκοπός να έχουν υπερφαλαγγισμένην την Θεσσαλονίκην, να ενεργούν μέχρι των
προθύρων αυτής δολιοφθοράς και να στρατολογούν εκουσίως και ακουσίως.
«Ο
πληθυσμός αυτής εθνικόφρων κατά τα 9/10, ίνα αποφύγει τας στρατολογίας, τας
διώξεις και τας εξοντώσεις εκ μέρους των συμμοριτών, μετώκησεν εις τα
μεγαλύτερα κέντρα, οι γεωργοί προς την Κασσάνδραν, πεδινήν ως επί το πολύ και
ήδη με την τομήν του ισθμού εις την Ποτίδαίαν νήσον γενομένην και ευκόλως
φρουρουμένην, οι αστοί και βιοτέχναι διέρρευσαν προς Θεσσαλονίκην, Πολύγυρον
και Αρναίαν, οι δε εργάται και υλοτόμοι προς το Άγιον Όρος, όπου προ διετίας
είχον εισρρεύσει και οι κτηνοτρόφοι με τας αγέλας και τα ποίμνιά των.
«Ούτω
ο πληθυσμός τετραπλασιάσθη, των 2/3 αυτού αποτελουμένων προσφύγων χωρικών της
Χαλκιδικής, και τούτων όλων ακμαίων ανδρών ειθισμένων εις την υπαίθριον ζωήν
και τας ορειβασίας.
«Τούτο
έχουσα υπ όψιν η ηγεσία του συμμοριτισμού, ενήργησεν δύο τρεις κρούσεις εις
Δάφνην, Εσφιγμένου και τινα ακραία σημεία τα προς τον ισθμόν του Ξέρξου.
«Δυστυχώς
δια λόγους αγνώστους προς ημάς, το Κράτος δεν έλαβεν τα κατάλληλα μέτρα, ούτε
καν προς οχύρωσιν του προρρηθέντος Ισθμού αρκεσθέν εις εγκατάστσιν εκείσε ενός
φυλακίου χωροφυλάκων.
«Η
Ιερά Κοινότης και δι εγγράφων της και δι αποστολής εις Αθήνας και Θεσσαλονίκην
ειδικών επιτροπών, εν συντονισμώ και με τας γειτονικάς Κοινότητας, εζήτησεν
επιμόνως την οχύρωσιν και στρατιωτικήν επάνδρωσιν του Ισθμού και την σύστασιν
περιοδεύοντος παρ αυτόν Σώματος οπλιτών, αλλά δεν εγένετο τίποτα.
«Κατά
τον Σεπτέμβριον ήτο πρόδηλον, ότι επρόκειτο εξόρμησις των συμμοριτών προς τας
Χερσονήσους, καθ ότι το τοπικόν αρχηγείον των μετεφέρθη νοτιότερον και είχον
παρατηρηθεί και διελεύσεις εκ των περιφερειών Λαγκαδά και Νιγρίτας προς
Χαλνιδικήν.
«Και
πάλιν η Ιερά Κοινότης ετόνισεν τον κίνδυνον και εζήτησεν ειδικώς ενίσχυσιν της
Χωροφυλακής του Όρους και δια Στρατού, αλλ εις μάτην και πάλιν. Και ούτω περί
τα μέσα Οκτωβρίου σχηματισμός εξ εκατόν περίππου συμμοριτών και συμμοριτισών
εισέβαλον δια του Ισθμού νύκτωρ εις το Άγιον Όρος και έφτασεν εις την
Πρωτεύουσαν αυτού Καρυάς χωρίς να γίνει αντιληπτός.
«Ευτυχώς
ότι τον αντελήφθησαν μερικοί μοναχοί εκ των ακραίων Κελλίων εν Καρυαίς και
έτρεξαν και ειδοποίησαν την Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής και επρόλαβεν αυτή να λάβη
τα αμυντικά μέτρα της και να μη καταληφθή εξ απίνης.
«Τούτο
απέτρεψεν τα σχέδια των συμμοριτών, και ότε περί τα ξημερώματα επετέθησαν κατά
των κτιρίων της Χωροφυλακής και Διοικήσεως, ευρέθησαν αντιμέτωποι των
γρηγορούντων ανδρών.
«Επηκολούθησεν
ολοήμερος μάχη υπό ραγδαίαν βροχήν, καθ ήν εφονεύθησαν τρεις συμμορίται και εκ
των χωροφυλάκων ουδείς.
«Την
επομένην οι εκ των συμμοριτών άνδρες επεδόθησαν εις την λεηλασίαν των Κελλίων
και καταστημάτων, αι δε γυναίκες προς εμπαιγμόν και βεβήλωσιν των ιερών
παραδόσεων και τυπικών, εχόρευον υπό την αψίδα του Κωδωνοστασίου του Πρωτάτου,
και με Καυκασιακήν προφοράν των έλεγον εις ενίους Πατέρας διερχομένους εκείθεν:
«ας κάνη το θάμα της η Παναγία σας εις εμάς τα κοράσια».
«Και
τότε μεν εμακροθύμησεν η Παντάνασσα και δεν ετιμώρησεν τους υβριστάς της, αλλ
έκτοτε δεν είδαν κατά το λεγόμενον «άσπρη μέρα». Τους βρήκε, μετ ολίγον η
καταστροφή της Φλωρίνης με 1.200 νεκρούς, αιχμαλώτους και τραυματίας, και εντός
έτους δεν έμεινεν τίποτε από το ανόσιον έργον τους.
«Ο
ηρωικός στρατός μας με την βοήθειαν του Θεού και της Παναγίας τους συνέτριβε
πραγματικώς, όπου τους συνήντα, και τον Αύγουστον του επωμένου έτους τους
εξώντωσε κυριολέκτηκώς εκεί εις τα ληστρικά των ερείσματα του Γράμμου και του
Βίτσι και δεν απέμεινεν πλέον εις την Ελλάδα μας παρά μόνον τα ερείπια, που
δημιούργησεν ο Θεοκατάρατος Κομμουνισμός, η φρίκη εκ της αναμνήσεως του
ελλεεινού συμμορίτου και η αιώνια κατάρα του λαού μας επί τας κεφαλάς εκείνων,
που αρνηθέντες την πίστην και την πατρίδα των εξυπηρέτουσαν τα Σλαυικά
συμφέροντα.
«Προς
το εσπέρας ανεχώρησαν μετά φοβεράν λεηλασίαν των Καρυών, διέρρηξαν τα
Kαταστήματα και όσα μεν πράγματα ήθελον, τα εφόρτωσαν εις διαρπαγέντα εκ των
μονών και ιδιωτών ζώα, τα δε άλλα, ρύζια, ζυμαρικά κλπ τα πετούσαν εις τις
λάσπες του δρόμου, μόνον και μόνον, ίνα κάμουν ζημίαν. Το χείριστον δε και
χαρακτηριστικόν δια την θηριωδίαν των, κατά την λεηλασίαν των Κελλίων, ότι
εύρισκον ιερά σκεύη, Ευαγγέλια, Επάργυρωμένας θήκας Αγίων λειψάνων κλπ τα
έρριπταν φύρδην μίγδην και μετ άλλων χυδαίων αντικειμένων εις σάκκους και τα
συναπεκόμιζαν προς εκποίησιν, αλλά δεν επρόφθασαν, τα περισσότερα ευρέθησαν εις
τα Κρούσια, όταν εξεδιώχθησαν κακώς και εκείθεν. Φεύγοντας εξ Αγίου όρους
έλαβον βιαίως μεθ εαυτών εκατόν και πλέον ανθρώπους, ποιμένας, εργάτας,
υλοτόμους, και περί τα εκατόν πεντήκοντα ζώα, φορτωμένα τα κλεπτολάφυρα των και
τους τραυματίας των.
«Και
όλη αυτή η θρλιβερά φάλαγξ διήλθεν ανενόχλητος το στενόν του Ξέρξη, καίτοι
υπήρχον δύο ακταιωροί εκατέρωθεν και εντός ολίγου είχε φθάσει και το
αντιτορπιλικών «Δόξα», αλλά έμειναν αδρανή, ίνα μη φονευσωσιν το πλήθος των
αθώων απαχθέντων.
«Η
Βέβηλος αυτή εισβολή και λεηλασία του αγίου Όρους, το οποίον εσεβάσθησαν
αλλοεθνείς και αλλόπιστοι, θα μείνη ως θλιβερά και απαισίας μορφής ανάμνησις,
ότι ευρέθησαν Έλληνες και Ελληνίδες, έστω κατ όνομα, να καταπατήσουν εν εικοστώ
αιώνι τα ιερά θέσμια. Πρεπόντως λοιπόν εγράφει υπό τινος υπό το Κωδωνοστασιον
του Πρωτάτου: «Εν τω Αγίω τούτω τόπω εχόρευαν κατά την εισβολήν αι ερινύες του
συμμοριτισμού, ήτοι τα βδελύγματα της ερημώσεως».