ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ: Οκτωβρίου 2018

Δευτέρα 29 Οκτωβρίου 2018

ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΣΑΝΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΗΠΙΔΩΜΑ

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ?

Υπάρχει ο μύθος ότι τα μοναστήρια παίρνουν την περιουσία αυτών που θέλουν να γίνουν μοναχοί. Και μάλιστα κάποιοι βάζουν το ηθικό ζήτημα τι γίνεται με τα παιδιά των ανθρώπων που θέλουν να γίνουν μοναχοί? Γιατί θα πρέπει να μείνουν χωρίς περιουσία και να την «αρπάξει» το μοναστήρι? Το τι συμβαίνει πραγματικά θα το δούμε σύντομα παρακάτω:

Πραγματικά το θρησκευτικό δίκαιο προβλέπει ο υποψήφιος μοναχός να χάνει την περιουσία του και αυτή να περνάει στην μονή που μονάζει. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο μοναχός είναι υποχρεωμένος να παραδώσει το σύνολο της περιουσίας του στο μοναστήρι, στο οποίο πρόκειται να διαμείνει για τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του.

Πιο συγκεκριμένα ο νόμος ΓΥΙΔ/1909 «Περί Γενικού Εκκλησιαστικού Ταμείου και Διοικήσεως Μοναστηριών» προβλέπει: «Ο καρείς μοναχός τεθνηκώς το βίω λογίζεται και για το λόγο αυτό κληρονομείται δις, ήτοι αφενός από, και δια, της κουράς και αφετέρου από του πραγματικού θανάτου τους». Τι γίνεται όμως στην πραγματικότητα, ποια διαδικασία ακολουθούν σήμερα οι μονές του ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ?

Σύμφωνα με το άρθρο 101 εδάφιο α’ του καταστατικού χάρτη του Αγίου Όρους η ακίνητη περιουσία του μοναχού περνάει στα χέρια της μονής μόνο εάν εκείνος τη διαθέσει εγγράφως σε αυτή, ενώ η μεταβίβαση της κινητής περιουσίας του στη μονή γίνεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο.

Δηλαδή, ένας μοναχός δεν είναι υποχρεωμένος να παραδώσει την περιουσία του στη μονή. Για να γίνει αυτό πρέπει να έχει κάνει διαθήκη. Πιο συγκεκριμένα πρέπει να έχει συντάξει διαθήκη πριν την κουρά. Αυτή η διαθήκη πρέπει να είναι έγκυρη και να μην έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις του αναγκαστικού δικαίου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει την περιουσία του να την παραχωρεί στους συγγενείς πρώτου βαθμού, οι οποίοι έχουν νόμιμο δικαίωμα στην περιουσία, όπως ορίζει ο νόμος. Άρα κάποιος που έχει παιδιά και αποφασίσει να γίνει μοναχός, μπορεί προτού ξεκινήσει την διαδικασία ένταξης στην μονή να κάνει διαθήκη και να δώσει την περιουσία του στα παιδιά του.

ΤΑ ΔΙΑΚΟΝΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ

ΔΙΑΚΟΝΗΜΑΤΑ ΜΟΝΑΧΩΝ

Τα διακονήματα των μοναχών είναι οι εργασίες ή αλλιώς οι υπευθυνότητες που μοιράζονται στους μοναχούς συνήθως ανάλογα με τις γνώσεις που κατέχουν. Στα μοναστήρια του ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ υπάρχουν πολλές υπευθυνότητες.

Έχει καλλιεργηθεί από ορισμένους η άποψη ότι οι Ορθόδοξοι μοναχοί, αντίθετα προς εκείνους της δυτικής Εκκλησίας που αναπτύσσουν κοινωνικό έργο, ακολουθώντας τον δρόμο του αναχωρητισμού, δεν προσφέρουν τίποτε στο κοινωνικό σύνολο κλπ. Την ανυπόστατη και ανόητη αυτή άποψη διαψεύδει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο η μακρόχρονη προσφορά του Αγίου Όρους στα Γράμματα, την Τέχνη, ακόμη και σε πολλούς άλλους τομείς.

Ο επισκέπτης ενός αθωνικού μοναστηριού διαπιστώνει αμέσως ότι οι μοναχοί εκτός από τα λατρευτικά και άλλα πνευματικά τους καθήκοντα μέσα στο κοινόβιο έχουν συγκεκριμένο διακόνημα, δηλαδή συγκεκριμένα καθήκοντα εργασίας με τα οποία συμβάλλουν στη λειτουργία του μοναστηριού.

Αντίστοιχα οι μοναχοί σε σκήτες ή κελλιά έχουν κάποιο εργόχειρο, από το οποίο αποζούν. Μεγάλο μέρος των λειτουργικών αναγκών μιας μονής καλύπτεται από τα διακονήματα των μοναχών της.

Ο χρόνος που αναπαύονται είναι συνήθως ελάχιστος κι όταν έχουν λίγη ελεύθερη ώρα κι αυτή την αξιοποιούν δημιουργικά με κάποια άλλη ενασχόληση. Λ.χ. κάποιος αγιογραφεί όχι για να διαθέσει τις εικόνες του, αλλά για προσωπική ευχαρίστηση, άλλος συγγράφει κλπ. Υπάρχουν μοναχοί που επιφορτίζονται με περισσότερα από ένα διακονήματα. Ορισμένες ασχολίες δεν είναι δυνατόν να γίνουν από ένα άτομο και σ’ αυτές συμμετέχουν οι περισσότεροι μοναχοί του κοινοβίου.

Πρόκειται για τη λεγόμενη «παγκοινιά» (την ακούμε κι ως «παγκενιά» κλπ). Π.χ. στον τρύγο, τις ελιές, τα φουντούκια κλπ. Ακολουθεί η καταγραφή 60 διακονημάτων, που αναλαμβάνουν στα κοινόβια οι διάφοροι μοναχοί.

Οι περισσότερες από αυτές είναι:

Αγιογράφος: ο καταγινόμενος με την ιστόρηση ιερών εικόνων και γενικά την αγιογραφία.
Αμπελικός: ο επιμελούμενος τον αμπελώνα.
Αντιπρόσωπος: ο εκπρόσωπος της Μονής στην Ιερά Κοινότητα.
Αρσανάρης: ο υπεύθυνος για τον αρσανά, λιμενίσκο γενικά της Μονής.
Αρχειοφύλαξ: ο υπεύθυνος του αρχείου.
Αρχοντάρης: ο αρμόδιος για το αρχονταρίκι και τη φιλοξενία των επισκεπτών και προσκυνητών.
Βαγενάρης: ο υπεύθυνος του βαγεναριού (κρασαριού).
Βδομαδιάρης: ο ιερομόναχος που εφημερεύει τη βδομάδα.
Βηματάρης: ο επιμελούμενος το ιερό βήμα του καθολικού με τα ιερά λείψανα, σκεύη, άμφια κλπ.
Βιβλιοδέτης: ο μοναχός που δένει βιβλία.
Βιβλιοφύλαξ: ο βιβλιοθηκάριος.
Βορδονάρης: ο ημιονηγός, επιμελείται και τον σταύλο και τη χορταποθήκη.
Βυρσοδέψης: ο μοναχός που κατεργάζεται τα δέρματα.
Γηροκόμος: ο μοναχός που περιποιείται τους γέροντες μοναχούς στο γηροκομείο.
Γιδάρης: ο μοναχός που φροντίζει τα γίδια στο μετόχι.
Γραμματικός: ο επιμελούμενος τη γραμματεία, αλληλογραφία κλπ της Μονής.
Δευτερεύων: ο αναπληρωτής του διαβαστή.
Διαβαστής: ο αναγνώστης στην τράπεζα.
Δοχειάρης: ο υπεύθυνος του δοχειού (αποθήκης τροφίμων).
Εκκλησιαστικός: ο αρμόδιος για το ναό.
Επιστάτης: ο μοναχός ή ιερομόναχος που στέλνεται από τα 15 μοναστήρια που δικαιούνται κάθε 5 χρόνια συμμετοχή στην Επιστασία
Επιστημονάρχης: ο επόπτης των διαφόρων διακονημάτων.
Εσοδιαστής: ο μοναχός που φέρνει τη σοδειά από το μετόχι.
Ηγούμενος: ο αρχιμανδρίτης, ο πνευματικός ηγέτης του μοναστηριού ιερομόναχος, ο πατέρας όλων των μοναχών.
Ηγουμενιάρης: ο εντεταλμένος με τη φροντίδα του ηγουμένου.
Ιεροψάλτης: καλλίφωνος μοναχός που ψέλνει στο δεξιό ή αριστερό αναλόγιο.
Καϊκτζής: ο καπετάνιος του καϊκιού της μονής.
Κανονάρχης: ο μοναχός που κανοναρχεί τους ψάλτες.
Κεχαγιάς: ο μοναχός που φροντίζει στο μετόχι τα πρόβατα.
Κηροπλάστης: ο μοναχός που κατασκευάζει τα κεριά.
Κοιμητηριάρης: ο υπεύθυνος για το κοιμητήριο και οστεοφυλάκιο της μονής.
Κολλυβάς: καλλιτέχνης μοναχός που φτιάχνει τα κόλλυβα των πανηγύρεων.
Κονακτζής: ο επιμελούμενος το Αντιπροσωπείο (κονάκι) της μονής στις Καρυές, όπου διαμένει ο αντιπρόσωπος της μονής στην Ιερά Κοινότητα.
Κουρτζής: ο υπεύθυνος για το δάσος της μονής.
Κωδωνοκρούστης: ο μοναχός που κρούει τις καμπάνες.
Μάγειρος: ο μοναχός που ετοιμάζει το φαγητό για την τράπεζα.
Μαραγκός: ο ξυλουργός της μονής.
Μάγκιπος: ο φούρναρης
Μυλωνάς: ο υπεύθυνος του μύλου
Νοσοκόμος: ο μοναχός που φροντίζει τους ασθενείς στο νοσοκομείο της μονής.
Ξενοδόχος: βλ. αρχοντάρης.
Οδηγός: οδηγεί τα τροχοφόρα (αυτοκίνητα) της μονής.
Οικονόμος: ο υπεύθυνος για τους εργάτες και τις γενικές εργασίες της μονής, εκτελεί και χρέη δοχειάρη. Στη Μεγίστη Λαύρα ο οικονόμος λέγεται παραοικονόμος, γιατί Οικονόμισσα θεωρείται η Παναγία.
Περβολάρης: ο κηπουρός.
Πνευματικός: ο εξομολόγος.
Πορτάρης: ο φύλακας του πυλώνα της μονής.
Προβατάρης: βλ. κεχαγιάς.
Προσμονάριος: διακονητής σε θαυματουργή εικόνα.
Προσφοριάρης: ο μοναχός που παρασκευάζει τα πρόσφορα.
Πρώτος: ο μοναχός ή ιερομόναχος που στέλνει μια από τις 5 μονές που δικαιούνται για πρωτεπιστάτη, κάθε 5 χρόνια όταν έχει σειρά το μοναστήρι.
Ράφτης: ο μοναχός που ράβει τα ζωστικά, τα άμφια κλπ των αδελφών.
Σκευοφύλαξ: ο υπεύθυνος για το σκευοφυλάκιο (κειμηλαρχείο) της μονής.
Ταυριάρης: ο μοναχός που φροντίζει τα βόδια.
Ταχυδρόμος: ο μοναχός που μεταφέρει την αλληλογραφία.
Τζαγκάρης: κατασκευάζει τις παντόφλες και τα υποδήματα των μοναχών.
Τραπεζάρης: ο διακονητής της τράπεζας.
Τσέλιγκας: ο βοσκός του ποιμνίου.
Τυπικάρης: ο αρμόδιος για το τυπικό και επιμελούμενος το τυπικαριό.
Φαρμακοποιός: παρασκευαστής φαρμάκων και αλοιφών από βότανα (σήμερα ο υπεύθυνος του φαρμακείου).
Χαλκάς: κατασκευάζει τα χαλκωμένα σκεύη.
Χατλάρης: βλ. βορδονάρης
Ψαράς: αλιεύει ψάρια για διατροφή των αδελφών τις επίσημες ημέρες.
Ωρειάριος: ο υπεύθυνος για το ωρειό (αποθήκη σιταριού).

Τι σημαίνει ΜΟΝΑΧΟΣ?

Μιλάμε σε τόσες αναρτήσεις για το ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ, τα μοναστήρια, το ημερολόγιο και την ώρα τους, για τις διάφορες μοναστηκές δομές αλλά δεν έχουμε ασχοληθεί με κάτι που ίσως είναι η βασικότερη δομή της Αθωνικής πολιτείας, τους μοναχούς. Τι είναι ο μοναχός, ποια τα χαρακτηριστικά του, όλα αυτά θα προσπαθήσουμε να τα δούμε εν συντομία στην παρακάτω ανάρτηση:

ΜΟΝΑΧΟΣ

Μοναχός ή Μοναχή λέγεται το πρόσωπο, το οποίο ακολουθεί τον ασκητισμό, εγκαταλείπει δηλαδή τον κόσμο, διαμένει μόνος του ή σε κοινόβιο (δηλαδή σε μοναστήρι), και διαμέσου συνεχούς προσευχής επιδιώκει την προσέγγιση του πνεύματός του με το Θεό. Η πρακτική αυτή είναι πολύ διαδεδομένη στο Χριστιανισμό, αλλά την συναντάμε και σε άλλες Θρησκείες. Κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα όλων των μοναχών είναι το

Το μοναχικό ένδυμα
Η νηστεία
Η αγαμία

Ετυμολογικά η λέξη μοναχός σημαίνει αυτός που είναι μόνος του, ξεχωριστά από τους άλλους. Χρησιμοποιούνται και άλλοι συναφείς όροι για τους χριστιανούς μοναχούς, όπως:

ασκητής/ασκήτρια
ερημίτης/ερημίτισσα
αναχωρητής/αναχωρήτρια
καλόγερος/καλόγρια

ΟΙ ΜΟΝΑΧΟΙ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Κατά κανόνα, οι υποψήφιοι μοναχοί και μοναχές είναι άγαμοι ή εν χηρεία.

Όσοι εισέλθουν στο μοναστικό βίο, εγκαταλείπουν τα κοσμικά και για όσο διάστημα είναι στον μοναχισμό βρίσκονται μακριά από αυτά. Δεν επιτρέπεται να παντρευτούν, δηλαδή παραμένουν άγαμοι. Άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των μοναχών είναι η εγκράτεια και η αυστηρή τήρηση των διατεταγμένων νηστειών. Πιο συγκεκριμένα σε σχέση με το διαιτολόγιο τους ισχύουν τα κάτωθι:

τυρί και αυγό επιτρέπεται μόνο σε μεγάλες δεσποτικές εορτές, δηλαδή χριστιανικές εορτές που είναι αφιερωμένες στην ανάμνηση και τον επίγειο βίο του Ιησού Χριστού

ψάρι επιτρέπεται μόνο σε μεγάλες Θεομητορικές εορτές, δηλαδή χριστιανικές εορτές που είναι αφιερωμένες στην ανάμνηση της Παναγίας

κρασί και λάδι επιτρέπεται συνήθως μόνο σε ορισμένες εορτές Αγίων ή Σαββατοκύριακα

κατανάλωση κρέατος δεν επιτρέπεται ποτέ, παρά μόνο σε εξαιρετικά επιβεβλημένες περιπτώσεις ασθενών μοναχών

Κάθε υποψήφιος μοναχός περνά μία περίοδο ως υποψήφιος μοναχός που ονομάζεται περίοδος δοκιμής.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΟΚΙΜΗΣ

Όσοι επιθυμούν να γίνουν μοναχοί και να μονάσουν σε μια ανδρική ή γυναικεία μονή (ανάλογα με το φύλο του υποψήφιου μοναχού), ξεκινούν τον μοναστικό τους βίο σε αυτή την μονή, αρχικά ως δόκιμοι μοναχοί. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει αρχικά οι υποψήφιοι μοναχοί να επισκεφθούν την Μονή και να διαμείνουν σε αυτήν όχι για μεγάλο χρονικό διάστημα φορώντας μαύρα ρούχα χωρίς ράσο αλλά μόνο με τον μοναχικό σκούφο. Αυτή είναι η λεγόμενη περίοδος της προδοκιμής. Αφού ολοκληρώσουν επιτυχώς αυτή την πρώτη περίοδο, κατόπιν ευλογίας του ηγουμένου ή της ηγουμένης της Μονής, γίνονται δόκιμοι μοναχοί, χωρίς ιδιαίτερη τελετή.
Για την είσοδο κάποιου στο στάδιο των δοκίμων και την εγγραφή τυ στον κατάλογο των δοκίμων της Μονής, απαιτούνται οι εξής προϋποθέσεις:

Να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του.
Να έχει υποβάλλει σχετική αίτηση στον Ηγούμενο της Μονής στην οποία επιθυμεί να μονάσει.
Να υπάρχει σχετική προηγούμενη απόφαση του Συμβουλίου της Μονής.
Έγκριση του Οργανισμού Διοίκησης Μοναστηριακής Περιουσίας.

Η ενδυμασία τους τότε ως δόκιμοι είναι το εσώρασο, δηλαδή το αντερί και ο μοναχικός σκούφος, ενώ ενδέχεται να φορούν και δερμάτινη ζώνη. Υπακούοντας με υπέρμετρη ευλάβεια τον ηγούμενο της μονής, οι δόκιμοι μοναχοί μαθαίνουν να χρησιμοποιούν το κομποσκοίνι και λένε την ευχή του Ιησού. Επίσης, παύουν να κουρεύονται αφήνοντας μακριά μαλλιά, τα οποία δένουν με ιεροπρέπεια και οι άντρες μοναχοί παύουν να ξυρίζονται και ως εκ τούτου αφήνουν γενειάδα.

Η περίοδος της δοκιμής, μπορεί να διαρκέσει και τρία χρόνια. Αν σε αυτό το διάστημα ο δόκιμος επιλέξει να αφήσει το μοναχικό βίο, δεν επιβάλλεται σε αυτόν κάποια τιμωρία. Επίσης, μπορεί να ζητηθεί σε έναν δόκιμο να αφήσει το μοναστήρι, αν η συμπεριφορά του δεν είναι η πρέπουσα ή αν διακρίνει ένας ανώτερος από εκείνον μοναχός ότι ο δόκιμος δεν έχει μοναστική κλήση. Αν ολοκληρώσει τη περίοδο της δοκιμής, και αφού κριθεί ικανός από τον ηγούμενο της μονής να γίνει μοναχός, ερωτάται από εκείνον αν επιθυμεί να μείνει στη μονή ως "κανονικός" μοναχός, καθώς κάθε στάδιο του μοναχικού βίου γίνεται όχι εξαναγκαστικά, αλλά πραγματικά εθελοντικά. Πολλοί μοναχοί από ταπεινότητα επιλέγουν να μείνουν σε όλη τους τη ζωή δόκιμοι. Αν όμως επιλέξουν να γίνουν μοναχοί, τότε γυρνάνε πίσω στο κόσμο για ένα χρόνο με σκοπό να βεβαιωθούν για την θέληση τους, να γίνουν μοναχοί.

Τελετή «Μοναχική Κουρά»

Ύστερα λοιπόν, από αυτό το χρονικό διάστημα γυρνά πάλι στη Μονή και ορκίζεται μοναχός σε ιδιαίτερη τελετή, που ονομάζεται τελετή της κουράς. Σε αυτή τη τελετή, ο μοναχός ή η μοναχή κουρεύεται από ορθόδοξο επίσκοπο ή επιφορτισμένο ιερέα-μοναχό δηλαδή ιερομόναχο. Επίσης, λαμβάνει νέο όνομα με ανάδοχο συνήθως τον ηγούμενο ή την ηγουμένη της Μονής.

Την ημέρα της κουράς, κατά τη Θεία Λειτουργία και μετά την Είσοδο του Ευαγγελίου, ο δόκιμος μοναχός (ή η δόκιμη μοναχή αντίστοιχα) εισέρχεται στο Ναό ανυπόδητος, ασκεπής, φορώντας μόνο έναν απλό λευκό χιτώνα ή πουκάμισο, δηλώνοντας έτσι, ότι απέρριψε όλα τα περιττά, φθαρτά και κοσμικά αντικείμενα και είναι έτοιμος να φορέσει το τιμημένο ράσο του μοναχού. Κατόπιν υπόδειξης του ηγουμένου της Μονής, που τον υποβαστάζει, βάζει αρχικά μια μετάνοια στην είσοδο του Ναού, ενώ φθάνοντας στο κέντρο, βάζει μετάνοια προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και μία ακόμη μπροστά στην Ωραία πύλη. Επίσης, βάζει μετάνοιες στις εικόνες του τέμπλου και ποιο συγκεκριμένα του Χριστού, της Παναγίας, του τιμωμένου Αγίου της Μονής και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Τέλος βάζει μετάνοια στον ηγούμενο και του ασπάζεται το δεξί χέρι. Στη συνέχεια ο κειρόμενος μοναχός στέκεται γονυκλινής μπροστά στην Ωραία Πύλη και αριστερά του ηγουμένου του.

Μετά από ορισμένα για την περίσταση τροπάρια, ο επίσκοπος ή ο ιερέας, που τελεί την κουρά, κατηχεί το νέο μοναχό. Ο μοναχός απαντά στις προκαθορισμένες για όλους τους μοναχούς ερωτήσεις του ιερέα δίνοντας έτσι όρκους αγαμίας, παραμονής στο χώρο της Μονής, αγνότητας, εγκράτειας, πτωχείας, ακτημοσύνης, διαρκούς προσευχής, υπακοής και ολοκληρωτικής αφοσίωσης στο Θεό, ενώ παραιτείται από την όποια περιουσία του, η οποία περιέρχεται στη Μονή, που διαβιώνει.

Στη συνέχεια ο ιερέας επιδίδει επανειλημμένα στο κειρόμενο ένα ψαλίδι το οποίο αρχικά ήταν τοποθετημένο επί του Ιερού Ευαγγελίου, και εκείνος το επιστρέφει κάθε φορά στον ιερέα, δείχνοντας με αυτή τη κίνηση την προαίρεσή του να γίνει μοναχός. Έπειτα, ο ιερέας κόβει με το ψαλίδι λίγες τρίχες από το κεφάλι του νέου μοναχού σε τέσσερα σημεία, σχηματίζοντας σταυρό.

Ακολουθεί η ένδυση των προβλεπόμενων ιματίων, τα οποία έχουν εισαχθεί στο Ιερό Βήμα από την προηγούμενη ημέρα. Ο τυπικάρης ή η τυπικάρισσα της Μονής δίνει ένα προς ένα όλα τα ενδύματα στον ιερέα, ο οποίος, αφού αναγνώσει τις κατάλληλες ευχές για κάθε ένδυμα, τα ευλογεί και τα επιδίδει στον ανάδοχο του μοναχού και εκείνος ενδύει τον νέο μοναχό.

Μετά την ανάγνωση του Αποστόλου και του Ευαγγελίου, ο ιερέας επιδίδει στο νέο μοναχό έναν ξύλινο σταυρό χειρός μαζί με κομποσκοίνι και μια αναμμένη λαμπάδα. Ο σταυρός φυλλάσεται στο εικονοστάσι του μοναχού μέχρι τον θάνατό του, ώστε να θαφτεί κρατώντας το σταυρό αυτό, ενώ η λαμπάδα αυτή ανάβει και στην κηδεία του.

Κατά τη Θεία Μετάληψη, ο νεός μοναχός μεταλαμβάνει πρώτος το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, χωρίς να βγάλει το κουκούλι του και μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας ο μοναχός δέχεται τις ευχές των αδελφών μοναχών και των παρευρισκομένων πιστών. Εγγράφεται επίσημα στο μοναχολόγιο της Μονής του, ως κανονικό πλέον μέλος της Αδελφότητας και έκτοτε, δεν επιτρέπεται να βγει από την Μονή παρά μόνο κατόπιν ευλογίας για εργασίες, που αφορούν το μοναστήρι, ή αν υπάρχει κάποιο πολύ σοβαρό πρόβλημα υγείας.

Οι τάξεις των μοναχών στην Ορθόδοξη Εκκλησία

Κατά την κουρά ενός μοναχού ή μιας μοναχής αποδίδεται σε αυτόν/αυτήν το Μεγάλο και Αγγελικό Σχήμα του Μοναχού. Παρόλο, που διακεκριμένοι Πατέρες της Εκκλησίας κήρυτταν, ότι το αγγελικό σχήμα είναι μόνο ένα (εννοώντας το μεγάλο), τους τελευταίους αιώνες επικράτησε στην Ορθόδοξη μοναστική πρακτική η διάκριση τριών βαθμίδων του μοναχισμού. Οι δύο μικρότερες αποτελούν στάδια προετοιμασίας (στάδιο του "αρραβώνος") του μοναχού για το τρίτο και τελικό στάδιο (στάδιο του "γάμου"). Οι τρεις βαθμίδες του μοναχισμού (σύμφωνα με τις ακολουθίες κουράς, που περιέχονται στο Μεγάλο Ευχολόγιο) είναι οι εξής:

1/.Ρασοφόρος Μοναχός

Είναι η πρώτη βαθμίδα του μοναχισμού, στην οποία εισέρχεται ο μοναχός μέσω της Ακολουθίας του Αρχάριου Ρασοφορούντα, μιας σύντομης ακολουθίας, που περιλαμβάνει την πρώτη μοναχική κουρά και περιέχει την ομολογία της εγκατάλειψης του μάταιου κόσμου, έστω και χωρίς να δίνει όρκους. Ωστόσο έχει την ηθική υποχρέωση να διάγει μοναστικό βίο για την υπόλοιπη ζωή του. Για ορισμένους μοναχούς, αυτή είναι και η τελική βαθμίδα, αν δεν προχωρήσουν σε επόμενη. Ο ρασοφόρος μοναχός ενδύεται μόνο το εσώρασο και το καλυμμαύχι.

2/.Σταυροφόρος ή Μικρόσχημος Μοναχός

Είναι η δεύτερη βαθμίδα του μοναχισμού, η οποία ακολουθεί την πρώτη κουρά, συνήθως μετά από λίγα χρόνια, όταν ο μοναχός έχει προκόψει πνευματικά και έχει φτάσει σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο πειθαρχίας, ταπείνωσης και αφοσίωσης. Σε αυτήν τη βαθμίδα, ο μοναχός εισέρχεται μέσω της Ακολουθίας του Μικρού Σχήματος ήτοι του Μανδύου, μιας ιδιαίτερης ακολουθίας, που περιλαμβάνει τους μοναχικούς όρκους, τη δεύτερη μοναχική κουρά και τον αρραβώνα του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος.

Μετά τη κουρά, ο μοναχός παραμένει πέντε (ή τρεις στην εποχή μας) ημέρες ξάγρυπνος εντός του Ναού, απέχοντας από όποια άλλη εργασία πλην ψυχωφελούς ανάγνωσης. Ο μοναχικός κανόνας του (δηλαδή η καθημερινή προσευχή του) είναι μεγάλος αλλά όχι μεγαλύτερος από τον κανόνα του μεγαλόσχημου μοναχού. Ο μικρόσχημος μοναχός ενδύεται το εσώρασο, τη ζώνη, το εξώρασο, τα σανδάλια, το καλυμμαύκι και το μανδύα.

3/.Μεγαλόσχημος Μοναχός

Είναι η τρίτη και τελευταία βαθμίδα του μοναχισμού, στην οποία φτάνει ένας μοναχός όταν κριθεί άξιος της πνευματικής τελειότητας την οποία συνεπάγεται το Μεγάλο και Αγγελικό Σχήμα. Ο χρόνος, στον οποίο επιλέγεται ένας μοναχός να εισαχθεί σε αυτήν τη βαθμίδα ποικίλει. Ανάλογα με το τυπικό, που ακολουθεί κάθε Μονή, το Αγγελικό Σχήμα δίνεται σε μοναχούς και μοναχές είτε μετά από τρία χρόνια μοναστικού βίου (όπως για παράδειγμα στα κοινόβια μοναστήρια του Αγίου Όρους) είτε μετά από είκοσι πέντε ή τριάντα χρόνια μοναστικού βίου είτε μόνο λίγο πριν ξεψυχήσουν στο κρεβάτι τους είτε ποτέ.

Σε αυτήν τη βαθμίδα, ο μοναχός εισέρχεται μέσω της Ακολουθίας του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος, μιας ιδιαίτερης ακολουθίας, που περιλαμβάνει τρίτη μοναχική κουρά και νέους όρκους ενώπιον ανθρώπων και αγγέλων. Θεολογικά, το Αγγελικό Σχήμα θεωρείται δεύτερο Βάπτισμα. Όπως οι νεοφώτιστοι, έτσι και οι μεγαλόσχημοι έχουν καθαριστεί από αμαρτίες του κόσμου και πλέον θεωρούνται επίγειοι άγγελοι ίσοι με τους Αγίους Αγγέλους. Ο μεγαλόσχημος μοναχός ενδύεται το εσώρασο, το Μεγάλο Σχήμα, τον ανάλαβο, τη ζώνη, το εξώρασο, τα σανδάλια, το καλυμμαύκι, το κουκούλι και το μανδύα.

Μετά τη κουρά του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος, ο μεγαλόσχημος μοναχός παραμένει στο Ναό, φορώντας το κουκούλι του μέχρι να του διαβαστεί ειδική ευχή για τον Αποκουκουλισμό του. Παλαιότερα, ο αποκουκουλισμός λαμβάνει χώρα επτά ημέρες μετά την κουρά του μοναχού μετά τη Μικρή Είσοδο του Ευαγγελίου, ή άλλοτε. Σήμερα, συνηθίζεται να γίνεται την ίδια ημέρα της κουράς, μετά τη Θεία Λειτουργία. Σε αυτή τη σύντομη ακολουθία ο ιερέας ευλογεί το μοναχό (ή τη μοναχή) και κατόπιν αφαιρεί το κουκούλι από το κεφάλι του, παρακαλώντας τον Θεό να διατηρήσει τη Θεία Χάρη επάνω του και μετά από την αφαίρεση του κουκουλιού. Επίσης, ο ιερέας παρακαλά το Θεό να διώξει τα πονηρά πνεύματα και τις αμαρτίες από το λογισμό του μοναχού και να τον διαφυλάξει καθαρό και αναμάρτητο. Ο μοναχικός κανόνας του (δηλαδή η καθημερινή προσευχή του) είναι μεγάλος και μάλιστα μεγαλύτερος από τον κανόνα του μικρόσχημου μοναχού.

Τα μοναχικά ενδύματα στην Ορθόδοξη Εκκλησία

Τα ενδύματα των Ορθοδόξων μοναχών είναι εννέα. Ακολουθούν με τη σειρά που ενδύονται και συνοδεύονται από σύντομη περιγραφή:

Λεντίον ή Ζωστικό ή Αντερί ή Εσώρασο

Μαύρος χιτώνας, που συμβολίζει τον χιτώνα της αγαλλίασης, της δικαιοσύνης και της αρετής. Το χρώμα συμβολίζει το πένθος του μοναχού για την αμαρτία και τον έξω κόσμο.

Μεγάλο Σχήμα

Μαύρο ύφασμα, που ομοιάζει με επιτραχήλιο. Φέρει κοκκινόχρωμες, κεντητές αναπαραστάσεις μιας νεκροκεφαλής πάνω από την οποία ορθώνονται ο Σταυρός του Ιησού Χριστού στο Γολγοθά και εκατέρωθεν αυτού ο Σπόγγος και η Λόγχη καθώς και κιτρινόχρωμες ή λευκόχρωμες κεντητές συντομογραφίες επιγραφών (βλ. σχήμα). Φέρεται μόνο από τους μεγαλόσχημους μοναχούς. Συμβολίζει το νεκρικό σουδάριο, τη νέκρωση του παλαιού ανθρώπου και τον τάφο του μοναχού.

Ανάλαβος ή Πολυσταύρι(ον)

Μαύρο κορδόνι, που πλέκεται σε πολλούς μικρούς σταυρούς, σχηματίζοντας ένα διάτρητο, σταυροειδές ένδυμα. Φοριέται πάνω από τους ώμους, συμβολίζοντας τον σταυρό που φέρει ο μοναχός στους ώμους του. Το ένδυμα καλύπτει τον θώρακα και την πλάτη του ενδυόμενου μοναχού, έτσι ώστε οι σταυροί να θωρακίζουν τον μοναχό ή τη μοναχή από κάθε κίνδυνο γύρω του/της. Επίσης, συγκρατεί το Σχήμα, που έχει ήδη φορεθεί από μέσα.

Ζώνη

Μαύρη δερμάτινη ζώνη, η οποία συμβολίζει την σωφροσύνη και τη νέκρωση των σαρκικών επιθυμιών, όπως είναι νεκρό το δέρμα από το οποίο κατασκευάστηκε η ζώνη.

Πάλλιον ή Εξώρασο

Μαύρος εξωτερικός χιτώνας, γι' αυτό λέγεται και εξώρασο, ο οποίος σκεπάζει το μοναχό ή τη μοναχή, όπως η θεία περιβολή, που χαρίζει το Άγιο Πνεύμα, σκεπάζει την ευλαβή ζωή του/της.

Σανδάλια

Ένα ζευγάρι μαύρα υποδύματα, τα οποία συμβολίζουν την προετοιμασία του μοναχού ή της μοναχής, που τα φορά, για να διαδώσει το Ευαγγέλιο της ειρήνης. Κατά τον Απόστολο Παύλο, με τα σανδάλια αυτά θα τρέχει ο μοναχός κατευθείαν την οδό του Ευαγγελίου μέχρις ότου φτάσει στους Ουρανούς, εκεί που είναι το πολίτευμα των μοναχών.Επίσης τα σανδάλια αυτά τον προφυλάγουν για να μην προσκρούσουν τα πόδια του και να μην τον δαγκώσει ο νοητός όφις και να καταπατεί με αυτά τον λέοντα και τον δράκοντα (δηλαδή τα κρυφά και φθονερά θηρία της κακίας).

Καλυμμαύχι

Χαρακτηριστικό είδος μαύρου καπέλου των ορθοδόξων αρρένων μοναχών. Συμβολίζει την πνευματική περικεφαλαία και την ακακία των μοναχών.

Κάλυμμα

Μαύρος σκούφος, παρόμοιο με το καλυμμαύχι, που φορούν μόνο οι ορθόδοξες μοναχές κάτω από το κεφαλομάντηλο, το οποίο δεν έχει ιδιαίτερη ευχή. Οι συμβολισμοί είναι ίδιοι με το αυτούς του καλυμμαυκιού.

Κουκούλι

Μαύρο πέπλο, που προσαρμόζεται στο καλυμμαύχι ή το κάλλυμα, και καλύπτει το κεφάλι, τη πλάτη και τους ώμους και ελαφρώς το στήθος των μοναχών, ανδρών και γυναικών, καλύπτει δηλαδή το λογιστικό και την καρδιά. Όπως το καλυμμαύκι και το κάλυμμα, έτσι και το κουκούλι συμβολίζει την περικεφαλαία της ελπίδας για τη σωτηρία μέσω της εκ Θεού επισκιάσεως της χάριτος, αλλά και για την ύψωση του νου του μέσω της ταπεινοφροσύνης και της ακακίας, όπως ακριβώς είναι τα άδολα νήπια, αλλά και για την εκ Θεού φύλαξη και περίθαλψη όλων των αισθητηρίων, που βρίσκονται στο κεφάλι.

Μανδύας

Μαύρος, λιτός μανδύας χωρίς μανίκια, το εξώτερο ένδυμα του μοναχού, που περικλείει όλα τα εσώτερα ενδύματα, ενώ είναι ταπεινό και συνεσταλμένο, ίδιον της μοναχικής ζωής. Συμβολίζει την σκεπαστική και φυλακτική δύναμη του Θεού, ενώ η απουσία των μανικιών συμβολίζει, ότι ο μοναχός ή η μοναχή, που τον ενδύεται, δεν εργάζεται την αμαρτία εφ' όρου ζωής, αφού όλα τα μέλη του σώματος είναι σκεπασμένα και νοητά νεκρά για τον κόσμο.

Σταυρός μαζί με κομποσκοίνι

Ο ξύλινος σταυρός χειρός συμβολίζει την σταυρωμένη ζωή του μοναχού, ότι δηλαδή ο νεόκουρος συσταυρώθηκε μαζί με τον Χριστό, καθώς επίσης και το όπλο με τον οποίο θα πολεμήσει τον διάβολο. Το κομποσκοίνι υπενθυμίζει στο μοναχό να προσεύχεται αδιάλειπτα, ικετεύοντας για όλο τον κόσμο.

Κερί

Μεγάλη, αναμμένη λαμπάδα από αγνό μελισσοκέρι, η οποία συμβολίζει τον φωτισμό και τον αγιασμό του Θείου Φωτός την επαγρύπνηση και την εγρήγορση, που πρέπει να έχει ο μοναχός, ενώ του υπενθυμίζει τη θυσία του προς τον Θεό. Επίσης, όπως το αγνό κερί καίγεται ως το τέλος χωρίς να αφήσει υπολείμματα και δυσοσμία, έτσι και ο μοναχός πρέπει να γίνει φως, που καίει μέχρι το τέλος, δηλαδή μέχρι της πνευματικής ένωσής του με τε το Θείο Φως, χωρίς να αφήσει πίσω του αφορμές και δύσοσμα υπολλείματα. Επίσης, συμβολίζει τη πνευματική καθαρότητα με την οποία πρέπει να ζει ο μοναχός.

Μοναχισμός και Ιεροσύνη

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ιεροσύνη δεν είναι ασύμβατη με τον μοναχισμό. Αντιθέτως, οι κατέχοντες τον τρίτο και τελευταίο βαθμό της ιεροσύνης (δηλαδή οι επίσκοποι) προέρχονται υποχρεωτικά από την τάξη των αρρένων μοναχών. Αντίστοιχα, οι μοναχοί, που κατέχουν το δεύτερο βαθμό της ιεροσύνης καλούνται ιερομόναχοι (συνδυασμός ιερέα και μοναχού) και μπορεί να εξυπηρετούν είτε τις λειτουργικές ανάγκες μιας Μονής είτε μιας Ενορίας. Συναφής όρος του ιερομόναχου είναι ο καλογερόπαπας. Τέλος, όσοι μοναχοί λαμβάνουν τον πρώτο βαθμό της ιεροσύνης καλούνται ιεροδιάκονοι (συνδυασμός διακόνου και μοναχού). Ιερομόναχοι και ιεροδιάκονοι μπορούν να ιερουργούν εντός και εκτός των ιερών μονών, εφόσον έχουν σχετική άδεια και ευλογία από τον ηγούμενό τους ή/και τον επιχώριο επίσκοπό τους.

Κατά κανόνα ισχύει, ότι η τελετή της μοναχικής κουράς μπορεί να τελεστεί κανονικά είτε από ιερομοναχό ίσης ή μεγαλύτερης βαθμίδας από αυτήν, που πρόκειται να τελέσει, είτε από επίσκοπο ανεξαρτήτως της μοναχικής βαθμίδας, που κατέχει ο ίδιος. Κατ' εξαίρεση, η κουρά οποιασδήποτε βαθμίδας μπορεί να τελεστεί από οποιονδήποτε ιερέα κατόπιν ευλογίας και σχετικής άδειας από τον αρμόδιο επίσκοπο.

Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2018

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ Ο ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ

Στην επίσκεψη που πραγματοποιήσαμε στην ΙΕΡΑ ΣΚΗΤΗ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ τον Ιούνιο του 2018 στην κεντρική αίθουσα του αρχονταρίκι παρατήρησα έναν υπέροχο πίνακα ζωγραφικής με τον προσωπογραφία του ΟΣΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗ. Ξεκινώντας από το ότι η ΙΕΡΑ ΣΚΗΤΗ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ είναι για μένα μία από τις ομορφότερες περιοχές της Αθωνικής πολιτείας άρχισα να ψάχνω για τον βίο και την ζωή του συγκεκριμένου Οσίου. Ότι βρήκα κυρίως μέσα από το διαδίκτυο σας το παραθέτω παρακάτω:

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ Ο ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ

Ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης το κοσμικό του όνομα ήταν Ευάγγελος Μπαϊρακτάρης. Γεννήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1906 και κοιμήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1991. Ήταν Έλληνας μόναχος που πήρε και το χρήσμα του ιερέα, δηλαδή ιερομόναχος που έγινε ευρέως γνωστός για το βίο και το έργο του, από την νεαρή του ηλικίας. Ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 27 Νοεμβρίου 2013.

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά τον βίο του:

Ο Όσιος Πορφύριος γεννήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1906 στο χωριό Άγιος Ιωάννης του σημερινού Δήμου Ταμιναίων της Εύβοιας. Το κοσμικό όνομά του ήταν Ευάγγελος Μπαϊρακτάρης. Οι γονείς του, Λεωνίδας Μπαϊρακτάρης και Ελένη, το γένος Αντωνίου Λάμπρου, ήταν ευσεβείς και φιλόθεοι άνθρωποι. Ο πατέρας του, μάλιστα, ήταν ψάλτης στο χωριό και είχε γνωρίσει προσωπικά τον Άγιο Νεκτάριο. Η οικογένειά του ήταν πολυμελής και οι γονείς, φτωχοί γεωργοί, δυσκολεύονταν να τη συντηρήσουν. Γι’ αυτό ο πατέρας υποχρεώθηκε να φύγει στην Αμερική, όπου δούλεψε στην κατασκευή της διώρυγας του Παναμά. Ο μικρός Ευάγγελος (ο μετέπειτα ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ) ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας. Φύλαγε πρόβατα στο βουνό και είχε παρακολουθήσει μόνο την δεύτερη τάξη του δημοτικού, όταν αναγκάστηκε και αυτός λόγω της μεγάλης φτώχειας να πάει στη Χαλκίδα για να δουλέψει. Ήταν μόλις επτά χρονών. Εργάστηκε δύο τρία χρόνια σ ένα κατάστημα. Μετά πήγε στον Πειραιά, όπου δούλεψε δύο χρόνια στο παντοπωλείο ενός συγγενούς.

Από πολύ νωρίς έδειξε έφεση προς το μοναχισμό. Στα δεκατρία του χρόνια έφυγε κρυφά για το Άγιο Όρος, με τον πόθο να μιμηθεί τον Άγιο Ιωάννη τον Καλυβίτη, τον οποίο είχε ιδιαίτερα αγαπήσει, όταν παλαιότερα είχε διαβάσει το βίο του.

Πήγε στην καλύβα του Αγίου Γεωργίου του Καυσοκαλυβίτη στη σκήτη της Αγίας Τριάδος, δηλαδή στην σκήτη των ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. Εκεί μπήκε στην υποταγή δύο Γερόντων, του Παντελεήμονος, ο οποίος ήταν και πνευματικός, και του Ιωαννικίου, που ήταν και αδέλφια μεταξύ τους. Αφοσιώθηκε στους δύο Γέροντες, που κατά κοινή ομολογία ήταν ιδιαίτερα αυστηροί, με μεγάλη αγάπη και με πνεύμα απόλυτης υπακοής. Στην σκήτη έζησε τα επόμενα 6 περίπου χρόνια, ως υποτακτικός στους δύο συγκεκριμένους γέροντες μοναχούς, λαμβάνοντας. Έγινε μοναχός σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών και πήρε το όνομα Νικήτας. Μετά από δύο χρόνια έγινε μεγαλόσχημος, δηλαδή απόκτησε την τρίτη και τελευταία βαθμίδα του μοναχισμού. Στα δεκαεννέα του χρόνια ο Γέροντας αρρώστησε πολύ σοβαρά, γεγονός που τον ανάγκασε να εγκαταλείψει οριστικά το Άγιο Όρος. Έτσι επέστρεψει στην Εύβοια, όπου και εγκαταστάθηκε στην Ιερά Μονή Αγίου Χαραλάμπους Λευκών Ευβοίας, στο Αυλωνάρι της Εύβοιας.

Σε ηλικία 20 ετών συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο του Σινά Πορφύριο, ο οποίος αναγνωρίζοντας σε αυτόν πνευματικά χαρίσματα, τον χειροτόνησε πρεσβύτερο, δίνοντάς του και το όνομα με το οποίο έμελλε να γίνει γνωστός. Τα επόμενα χρόνια, επειδή το μοναστήρι του Αγίου Χαραλάμπους Λευκών έγινε γυναικείο, ο πάτερ Πορφύριος εγκαταστάθηκε στην εγκατελειμένη Μονή Αγίου Νικολάου, στην Άνω Βάθεια του σημερινού Δήμου Αμαρυνθίων, που βρίσκεται επίσης στην Εύβοια. Στα είκοσι δύο του έγινε πνευματικός-εξομολόγος και λίγο αργότερα αρχιμανδρίτης. Για ένα διάστημα εργάστηκε ως εφημέριος στους Τσακαίους, χωριό της Ευβοίας. Το 1940 σε ηλικία 34 ετών, μετέβη στην Αθήνα, όπου στις 12 Οκτωβρίου διορίστηκε ως Εφημέριος στην εκκλησία του Αγίου Γερασίμου, στην Πολυκλινική Αθηνών στην Ομόνοια.

Από το 1955 είχε εγκατασταθεί στα Καλλίσια, όπου είχε μισθώσει από την Ιερά Μονή Πεντέλης το εκεί ευρισκόμενο μονύδριο του Αγίου Νικολάου με την αγροτική περιοχή που το περιέβαλλε, την οποία καλλιεργούσε με μεγάλη επιμέλεια. Εδώ, παράλληλα εξασκούσε το πλούσιο πνευματικό του έργο.

Στις 16 Μαρτίου 1970, έχοντας συμπληρώσει 35ετία, έλαβε μικρή σύνταξη από το Ταμείο Ασφαλίσεως Κληρικών Ελλάδος και αποχώρησε από τη θέση του εφημερίου του Αγίου Γερασίμου, όπου όμως συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του ως το 1973.

Το καλοκαίρι του 1979, εγκαταστάθηκε στο Μήλεσι με το όνειρο να χτίσει μοναστήρι. Εκεί ζούσε στην αρχή σε ένα τροχόσπιτο κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες και μετά σε ένα απέριττο κελλάκι από τσιμεντόλιθους, όπου και υπέμενε αγόγγυστα τις πολλές δοκιμασίες της υγείας του. Το 1984 μεταφέρθηκε σε κτίσμα του υπό ανέγερση μοναστηριού, για την ολοκλήρωση του οποίου ο Γέροντας, παρόλο που ήταν πολύ άρρωστος και τυφλός, εργαζόταν ακατάπαυστα και ακαταπόνητα. Με τη θεμελίωση του Καθολικού της Μονής Μεταμορφώσεως, στις 26 Φεβρουαρίου 1990, αξιώθηκε να δει το όνειρό του να γίνεται πραγματικότητα.

Πράγματι, τον Ιούνιο του 1991 μ.Χ., προαισθανόμενος το τέλος του, και μη θέλοντας να κηδευθεί με τιμές, αναχώρησε για το καλύβι του Αγίου Γεωργίου στα Καυσοκαλύβια του Αγίου Όρους, όπου είχε καρεί μοναχός πριν από περίπου 70 χρόνια και στις 4:31΄ το πρωί της 2ας Δεκεμβρίου 1991 μ.Χ. παρέδωσε το πνεύμα στον Κύριο, που τόσο αγάπησε στη ζωή του. Τα τελευταία λόγια που ακούστηκαν από το στόμα του ήταν από την αρχιερατική προσευχή του Κυρίου, αυτά που τόσο αγαπούσε και πολύ συχνά επαναλάμβανε: «ἵνα ὦσιν ἓν».

Κηρύχθηκε Άγιος στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στη συνεδρίασή της που διεξήχθη στις 27 Νοεμβρίου 2013.

Η μνήμη του εορτάζεται στις 2 Δεκεμβρίου.

Πως περιγράφει το πρώτο περιστατικό διορατικότητας που είχε:

Μια μέρα, που οι γεροντάδες του έλειπαν, βγήκε από την εκκλησιά και κάθισε να τους περιμένει. Πήγε και κάθισε στην πεζούλα κι αγνάντευε από κει τη θάλασσα. Ήταν η ώρα που συνήθως έρχονταν κι ο πάτερ Νικήτας άρχισε να τους γυρεύει με το βλέμμα του. ψάχνοντας τις φιγούρες τους ανάμεσα στων μονοπατιών τα βράχια.

Στην πρώτη κιόλας ματιά τους είδε. Ήταν φορτωμένοι και οι δυο τους και κατέβαιναν τα «Μαρμαρένια τα σκαλιά», πηγαίνοντας προς το κελί τους. Ο πάτερ Νικήτας πετάχτηκε πάνω απ΄ τη χαρά του.

– Έρχονται στα «Μαρμαρένια τα σκαλιά», φώναξε κι έκαμε να φύγει τρέχοντας για να τους ανταμώσει, για να τους ξεκουράσει από το βάρος που κουβαλούσαν, μα δεν πρόλαβε δυο βήματα να κάνει και, σαστισμένος, στάθηκε εκεί που ήταν.

– Στα «Μαρμαρένια τα σκαλιά»; αναρωτήθηκε μονάχος. Μα τούτα βρίσκονται πίσω από το βουνό κι εγώ τα βλέπω μπρος μου ολοκάθαρα, λες και γίνηκαν οι βράχοι διάφανοι σαν τζάμι.

Ο πάτερ Νικήτας άλλη σκέψη δεν έκανε, άλλη λέξη δεν είπε, παρά άρχισε να τρέχει όσο μπορούσε πιο γρήγορα, για να τους ανταμώσει. Μια κοίταζε ζαλισμένος τα πόδια του, να δει αν πατούνε στου μονοπατιού τον δρόμο, και την άλλη, όταν σήκωνε το κεφάλι, έβλεπε τους γέροντές του πού ακριβώς ήταν.

Πρώτος τον είδε να έρχεται από μακριά ο παπα-Ιωαννίκιος.

– Με τη μυρωδιά μάς κατάλαβε ότι ερχόμαστε κι άνοιξε τα φτερά του να μας προλάβει; είπε ξαφνιασμένος.

Ο πάτερ Νικήτας έσκυψε λαχανιασμένος και πήρε την ευχή τους και μεμιάς φορτώθηκε στους δυο του ώμους τα δισάκια τους. Άρχισαν οι τρεις τους να προχωρούν στο στενό το μονοπάτι.

– Πώς το ήξερες ότι ερχόμαστε, του λέει ψιθυριστά ο παπα-Παντελεήμων.

– Γέροντα, δεν ξέρω πώς να σου το εξηγήσω. Ενώ ήσασταν πίσω από το βουνό, εγώ σας είδα φορτωμένους να κατεβαίνετε στα «Μαρμαρένια σκαλοπάτια» κι έτρεξα. Το βουνό ήταν σαν τζάμι κι έβλεπα από πίσω.

Ο πνευματικός, δίχως να σηκώσει το κεφάλι του από το μονοπάτι και δίχως το βήμα του να χαλάσει, του απάντησε:

– Καλά, καλά, μη δίνεις σημασία σ΄ αυτά. Ούτε και να το πεις πουθενά.

Ας δούμε πως περιγράφει κάποιος με άρρωστο παιδί στην πολυκλινική Αθηνών ένα περιστατικό με τον ΑΓΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟ:

Ο γιος μου γεννήθηκε πρόωρα και είχε σοβαρό αναπνευστικό πρόβλημα. Έτρεξα αμέσως στον Γέροντα, για τον οποίο είχα ακούσει τόσα και τόσα εκπληκτικά πράγματα και του ζήτησα να μεσιτεύσει στον Θεό να δοθεί μια λύση στο πρόβλημα του παιδιού μου. Μπαίνοντας στο δωμάτιο όπου βρισκόταν, ένιωσα ότι βρισκόμουν μπροστά σ΄ έναν άνθρωπο ο οποίος ζούσε κατά Θεόν. Του είπα το πρόβλημα κι αυτός αμέσως μου είπε:

– Να πας αυτή τη στιγμή να βρεις τους γιατρούς και να τους πεις ν΄ αφήσουν το οξυγόνο στο παιδί σου, να μην του το αφαιρέσουν. Πάντως το παιδί σου θα γίνει καλά, δεν θα πάθει απολύτως τίποτε.

Πράγματι, είπα στην προϊσταμένη ν΄ αφήσουν το οξυγόνο. Η απάντησή της ήταν:

– Αυτό είναι δουλειά δική μας. Εμείς γνωρίζουμε πόσο πρέπει ν΄ αφήσουμε το οξυγόνο στο παιδί και πότε πρέπει να το αφαιρέσουμε.

Το είπα και στον γιατρό, ο οποίος συμφώνησε με την προϊσταμένη. Πήγα σπίτι μου και στις δωδεκάμισι το βράδυ με ειδοποίησαν να πάω επειγόντως στο νοσοκομείο, γιατί η κατάσταση της υγείας του παιδιού μου ήταν πολύ σοβαρή. Εκεί μου ανακοίνωσαν ότι το παιδί μου είχε αιμορραγία στους πνεύμονες κι ότι οι γιατροί δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε. Κι αυτό έγινε διότι είχαν αφαιρέσει το οξυγόνο από το παιδί, παρά το ότι τους είχα παρακαλέσει για το αντίθετο. Έτρεξαν τότε οι συγγενείς μου, που ήταν εκεί, έφεραν έναν ιερέα, βαπτίσαμε στο παιδί στον αέρα και του δώσαμε το όνομα του αγίου Στυλιανού.

Τότε έγινε το δεύτερο θαύμα. Από εκείνη τη στιγμή το παιδί μου έγινε τελείως καλά· δηλαδή, πραγματοποιήθηκε και το δεύτερο, που μου είπε ο Γέροντας: «Το παιδί σου θα γίνει τελείως καλά, δε θα πάθει τίποτε».

Ο Άγιος τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα έζησε με πολλές ασθένειες. Αλλά πάντα ήταν στη διάθεση όσων έρχονταν και ζητούσαν τη βοήθειά του. Να πώς μας μεταφέρεται μια διήγηση του Οσίου:

Ήλθε και με συνάντησε μια άγνωστη, ευγενική κυρία. Μόλις με είδε με ρώτησε: «Εσείς είστε ο πατέρας Πορφύριος;». Και με το «ναι» που της είπα, έπεσε τα πόδια μου, τα αγκάλιασε σφιχτά και άρχισε να τα φιλάει! Και με κλάματα και ικετευτικές φωνές, που ακούγονταν σε μεγάλη απόσταση, ζητούσε να της κάνω καλά το ετοιμοθάνατο παιδί της! Ήταν τέτοιες οι φωνές της γυναίκας, που ράισαν την καρδιά μου! Η πίστη της ήταν τόσο μεγάλη, που με έκανε να δακρύσω από τη συγκίνηση! Έτσι αυθόρμητα, χωρίς καν να το σκεφτώ, σήκωσα ψηλά τα χέρια μου και ζήτησα από τον Κύριο να τη λυπηθεί και να θεραπεύσει το παιδί της. Η απάντηση ήταν άμεση και θετική! «Σήκω», της λέω. «Μην κλαις. Το παιδί σου έγινε καλά! ». Εκείνη όμως εξακολουθούσε να φιλά τα πόδια μου και να με ικετεύει να θεραπεύσω το παιδί της. Δεν εννοούσε να σταματήσει με τίποτε. Κατέβαλα μεγάλες προσπάθειες να την πείσω ότι το παιδί της είχε γίνει καλά, αλλά του κάκου… Εκείνη φώναζε πιο δυνατά: «Άγιε πατέρα, σώσε το παιδί μου! Το πήγα σε όλα τα κράτη του κόσμου, στους καλύτερους καθηγητές, στα μεγαλύτερα νοσοκομεία και κανείς δεν μπόρεσε να το γιατρέψει. Κανείς δεν μπόρεσε να μου δώσει ίχνος ελπίδας για ζωή! Όλοι μου είπαν ότι σύντομα θα πεθάνει… Το παιδί μου πεθαίνει! Βοήθησέ το, Άγιε του Θεού!».

Όταν την είδα σ΄ αυτήν την κατάσταση, τη λυπήθηκε η ψυχή μου. Έσκυψα και την έπιασα από τους ώμους και με όλη μου τη δύναμη προσπάθησα να τη σηκώσω όρθια, μα στάθηκε αδύνατο. Στο μεταξύ της επαναλάμβανα ότι το παιδί της έγινε καλά. Εκείνη δεν άκουγε, επειδή έκλαιγε και φώναζε συνεχώς. Ίσως και να μην πίστευε ότι της έλεγα αλήθεια. Και μάλλον το δεύτερο συνέβαινε. Γιατί όταν με τη φώτιση του Θεού ανέφερα και το όνομα του παιδιού της, που ούτε το γνώριζα ούτε μου το είπε κανείς, τότε σηκώθηκε αμέσως επάνω και μου φιλούσε τα χέρια και συνεχώς με ευχαριστούσε με δάκρυα που έτρεχαν ποτάμι από τα κατακόκκινα μάτια της.

Πράγματι, το θαύμα έγινε! Το παιδί της είχε γίνει καλά. Όταν επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, βρήκε το παιδί της υγιές! Οι γιατροί που το εξέτασαν, το βρήκαν εντελώς καλά! Η ασθένειά του είχε εξαφανιστεί. Το παιδί έζησε! Οι γιατροί παραδέχτηκαν ότι είχε γίνει μεγάλο θαύμα.

Αξίζει τον κόπο να σας παραθέσουμε κάποια αποσπάσματα από ομιλίες του:

..Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να δούμε τον Χριστό. Αυτός είναι ο φίλος μας, ο αδελφός μας. Είναι ό,τι πιο καλό και όμορφο. Αυτός είναι το παν. ...Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι φίλος και θέλει να μας φωνάζει "Είστε φίλοι μου, δεν το καταλαβαίνετε αυτό; Είμαστε αδέλφια. Δεν σας απειλώ. Σας αγαπώ. Θέλω να απολαμβάνετε τη ζωή μαζί μου."

...Δεν πρέπει να θέσουμε τίποτα πάνω από την αγάπη του Χριστού. Είναι η χαρά. Αυτός είναι η ζωή, το φως. Ο Χριστός είναι το παν. Αυτός είναι η απώτερη επιθυμία. Τα πάντα είναι όμορφα στον Χριστό.

...Κάποιος που είναι με τον Χριστό πρέπει να αγαπά τον Χριστό, και όταν αγαπάει τον Χριστό έχει ξεφύγει από τον Διάβολο, από την κόλαση και από το θάνατο.

...Η ζωή των γονέων είναι το μόνο πράγμα που κάνει καλά παιδιά. Οι γονείς θα πρέπει να είναι πολύ υπομονετικοί και «άγιοι» στα παιδιά τους. Θα πρέπει να αγαπούν πραγματικά τα παιδιά τους. Και τα παιδιά θα μοιραστούν αυτήν την αγάπη! Για την κακή συμπεριφορά των παιδιών, αυτοί που είναι συνήθως υπεύθυνοι γι 'αυτό είναι οι γονείς τους. Οι γονείς δεν βοηθούν τα παιδιά τους από τα κηρύγματά τους και τις συνεχόμενες συμβουλές ή κάνοντάς τα να υπακούουν σε αυστηρούς κανόνες για την επιβολή πειθαρχίας. Εάν οι γονείς δεν γίνουν «άγιοι» (ενάρετοι) ώστε πραγματικά να αγαπήσουν τα παιδιά τους και αν δεν αγωνίζονται για αυτό, τότε κάνουν ένα τεράστιο λάθος. Με την αρνητική τους στάση οι γονείς μεταφέρουν στα παιδιά τους αρνητικά συναισθήματα. Στη συνέχεια, τα παιδιά τους γίνονται αντιδραστικά και με ανασφάλεια, όχι μόνο στο σπίτι τους, αλλά και στην κοινωνία.

ΠΗΓΕΣ: