Τι σημαίνει ΜΟΝΑΧΟΣ?

Μιλάμε σε τόσες αναρτήσεις για το ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ, τα μοναστήρια, το ημερολόγιο και την ώρα τους, για τις διάφορες μοναστηκές δομές αλλά δεν έχουμε ασχοληθεί με κάτι που ίσως είναι η βασικότερη δομή της Αθωνικής πολιτείας, τους μοναχούς. Τι είναι ο μοναχός, ποια τα χαρακτηριστικά του, όλα αυτά θα προσπαθήσουμε να τα δούμε εν συντομία στην παρακάτω ανάρτηση:

ΜΟΝΑΧΟΣ

Μοναχός ή Μοναχή λέγεται το πρόσωπο, το οποίο ακολουθεί τον ασκητισμό, εγκαταλείπει δηλαδή τον κόσμο, διαμένει μόνος του ή σε κοινόβιο (δηλαδή σε μοναστήρι), και διαμέσου συνεχούς προσευχής επιδιώκει την προσέγγιση του πνεύματός του με το Θεό. Η πρακτική αυτή είναι πολύ διαδεδομένη στο Χριστιανισμό, αλλά την συναντάμε και σε άλλες Θρησκείες. Κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα όλων των μοναχών είναι το

• Το μοναχικό ένδυμα
• Η νηστεία
• Η αγαμία

Ετυμολογικά η λέξη μοναχός σημαίνει αυτός που είναι μόνος του, ξεχωριστά από τους άλλους. Χρησιμοποιούνται και άλλοι συναφείς όροι για τους χριστιανούς μοναχούς, όπως:

• ασκητής/ασκήτρια 
• ερημίτης/ερημίτισσα 
• αναχωρητής/αναχωρήτρια 
• καλόγερος/καλόγρια

ΟΙ ΜΟΝΑΧΟΙ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Κατά κανόνα, οι υποψήφιοι μοναχοί και μοναχές είναι άγαμοι ή εν χηρεία. 

Όσοι εισέλθουν στο μοναστικό βίο, εγκαταλείπουν τα κοσμικά και για όσο διάστημα είναι στον μοναχισμό βρίσκονται μακριά από αυτά. Δεν επιτρέπεται να παντρευτούν, δηλαδή παραμένουν άγαμοι. Άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των μοναχών είναι η εγκράτεια και η αυστηρή τήρηση των διατεταγμένων νηστειών. Πιο συγκεκριμένα σε σχέση με το διαιτολόγιο τους ισχύουν τα κάτωθι:

τυρί και αυγό επιτρέπεται μόνο σε μεγάλες δεσποτικές εορτές, δηλαδή χριστιανικές εορτές που είναι αφιερωμένες στην ανάμνηση και τον επίγειο βίο του Ιησού Χριστού

ψάρι επιτρέπεται μόνο σε μεγάλες Θεομητορικές εορτές, δηλαδή χριστιανικές εορτές που είναι αφιερωμένες στην ανάμνηση της Παναγίας

κρασί και λάδι επιτρέπεται συνήθως μόνο σε ορισμένες εορτές Αγίων ή Σαββατοκύριακα

κατανάλωση κρέατος δεν επιτρέπεται ποτέ, παρά μόνο σε εξαιρετικά επιβεβλημένες περιπτώσεις ασθενών μοναχών

Κάθε υποψήφιος μοναχός περνά μία περίοδο ως υποψήφιος μοναχός που ονομάζεται περίοδος δοκιμής.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΟΚΙΜΗΣ

Όσοι επιθυμούν να γίνουν μοναχοί και να μονάσουν σε μια ανδρική ή γυναικεία μονή (ανάλογα με το φύλο του υποψήφιου μοναχού), ξεκινούν τον μοναστικό τους βίο σε αυτή την μονή, αρχικά ως δόκιμοι μοναχοί. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει αρχικά οι υποψήφιοι μοναχοί να επισκεφθούν την Μονή και να διαμείνουν σε αυτήν όχι για μεγάλο χρονικό διάστημα φορώντας μαύρα ρούχα χωρίς ράσο αλλά μόνο με τον μοναχικό σκούφο. Αυτή είναι η λεγόμενη περίοδος της προδοκιμής. Αφού ολοκληρώσουν επιτυχώς αυτή την πρώτη περίοδο, κατόπιν ευλογίας του ηγουμένου ή της ηγουμένης της Μονής, γίνονται δόκιμοι μοναχοί, χωρίς ιδιαίτερη τελετή. 
Για την είσοδο κάποιου στο στάδιο των δοκίμων και την εγγραφή τυ στον κατάλογο των δοκίμων της Μονής, απαιτούνται οι εξής προϋποθέσεις:

• Να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του.
• Να έχει υποβάλλει σχετική αίτηση στον Ηγούμενο της Μονής στην οποία επιθυμεί να μονάσει.
• Να υπάρχει σχετική προηγούμενη απόφαση του Συμβουλίου της Μονής.
• Έγκριση του Οργανισμού Διοίκησης Μοναστηριακής Περιουσίας.

Η ενδυμασία τους τότε ως δόκιμοι είναι το εσώρασο, δηλαδή το αντερί και ο μοναχικός σκούφος, ενώ ενδέχεται να φορούν και δερμάτινη ζώνη. Υπακούοντας με υπέρμετρη ευλάβεια τον ηγούμενο της μονής, οι δόκιμοι μοναχοί μαθαίνουν να χρησιμοποιούν το κομποσκοίνι και λένε την ευχή του Ιησού. Επίσης, παύουν να κουρεύονται αφήνοντας μακριά μαλλιά, τα οποία δένουν με ιεροπρέπεια και οι άντρες μοναχοί παύουν να ξυρίζονται και ως εκ τούτου αφήνουν γενειάδα.

Η περίοδος της δοκιμής, μπορεί να διαρκέσει και τρία χρόνια. Αν σε αυτό το διάστημα ο δόκιμος επιλέξει να αφήσει το μοναχικό βίο, δεν επιβάλλεται σε αυτόν κάποια τιμωρία. Επίσης, μπορεί να ζητηθεί σε έναν δόκιμο να αφήσει το μοναστήρι, αν η συμπεριφορά του δεν είναι η πρέπουσα ή αν διακρίνει ένας ανώτερος από εκείνον μοναχός ότι ο δόκιμος δεν έχει μοναστική κλήση. Αν ολοκληρώσει τη περίοδο της δοκιμής, και αφού κριθεί ικανός από τον ηγούμενο της μονής να γίνει μοναχός, ερωτάται από εκείνον αν επιθυμεί να μείνει στη μονή ως "κανονικός" μοναχός, καθώς κάθε στάδιο του μοναχικού βίου γίνεται όχι εξαναγκαστικά, αλλά πραγματικά εθελοντικά. Πολλοί μοναχοί από ταπεινότητα επιλέγουν να μείνουν σε όλη τους τη ζωή δόκιμοι. Αν όμως επιλέξουν να γίνουν μοναχοί, τότε γυρνάνε πίσω στο κόσμο για ένα χρόνο με σκοπό να βεβαιωθούν για την θέληση τους, να γίνουν μοναχοί.

Τελετή «Μοναχική Κουρά»

Ύστερα λοιπόν, από αυτό το χρονικό διάστημα γυρνά πάλι στη Μονή και ορκίζεται μοναχός σε ιδιαίτερη τελετή, που ονομάζεται τελετή της κουράς. Σε αυτή τη τελετή, ο μοναχός ή η μοναχή κουρεύεται από ορθόδοξο επίσκοπο ή επιφορτισμένο ιερέα-μοναχό δηλαδή ιερομόναχο. Επίσης, λαμβάνει νέο όνομα με ανάδοχο συνήθως τον ηγούμενο ή την ηγουμένη της Μονής.

Την ημέρα της κουράς, κατά τη Θεία Λειτουργία και μετά την Είσοδο του Ευαγγελίου, ο δόκιμος μοναχός (ή η δόκιμη μοναχή αντίστοιχα) εισέρχεται στο Ναό ανυπόδητος, ασκεπής, φορώντας μόνο έναν απλό λευκό χιτώνα ή πουκάμισο, δηλώνοντας έτσι, ότι απέρριψε όλα τα περιττά, φθαρτά και κοσμικά αντικείμενα και είναι έτοιμος να φορέσει το τιμημένο ράσο του μοναχού. Κατόπιν υπόδειξης του ηγουμένου της Μονής, που τον υποβαστάζει, βάζει αρχικά μια μετάνοια στην είσοδο του Ναού, ενώ φθάνοντας στο κέντρο, βάζει μετάνοια προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και μία ακόμη μπροστά στην Ωραία πύλη. Επίσης, βάζει μετάνοιες στις εικόνες του τέμπλου και ποιο συγκεκριμένα του Χριστού, της Παναγίας, του τιμωμένου Αγίου της Μονής και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Τέλος βάζει μετάνοια στον ηγούμενο και του ασπάζεται το δεξί χέρι. Στη συνέχεια ο κειρόμενος μοναχός στέκεται γονυκλινής μπροστά στην Ωραία Πύλη και αριστερά του ηγουμένου του.

Μετά από ορισμένα για την περίσταση τροπάρια, ο επίσκοπος ή ο ιερέας, που τελεί την κουρά, κατηχεί το νέο μοναχό. Ο μοναχός απαντά στις προκαθορισμένες για όλους τους μοναχούς ερωτήσεις του ιερέα δίνοντας έτσι όρκους αγαμίας, παραμονής στο χώρο της Μονής, αγνότητας, εγκράτειας, πτωχείας, ακτημοσύνης, διαρκούς προσευχής, υπακοής και ολοκληρωτικής αφοσίωσης στο Θεό, ενώ παραιτείται από την όποια περιουσία του, η οποία περιέρχεται στη Μονή, που διαβιώνει.

Στη συνέχεια ο ιερέας επιδίδει επανειλημμένα στο κειρόμενο ένα ψαλίδι το οποίο αρχικά ήταν τοποθετημένο επί του Ιερού Ευαγγελίου,  και εκείνος το επιστρέφει κάθε φορά στον ιερέα, δείχνοντας με αυτή τη κίνηση την προαίρεσή του να γίνει μοναχός. Έπειτα, ο ιερέας κόβει με το ψαλίδι λίγες τρίχες από το κεφάλι του νέου μοναχού σε τέσσερα σημεία, σχηματίζοντας σταυρό.

Ακολουθεί η ένδυση των προβλεπόμενων ιματίων, τα οποία έχουν εισαχθεί στο Ιερό Βήμα από την προηγούμενη ημέρα. Ο τυπικάρης ή η τυπικάρισσα της Μονής δίνει ένα προς ένα όλα τα ενδύματα στον ιερέα, ο οποίος, αφού αναγνώσει τις κατάλληλες ευχές για κάθε ένδυμα, τα ευλογεί και τα επιδίδει στον ανάδοχο του μοναχού και εκείνος ενδύει τον νέο μοναχό.

Μετά την ανάγνωση του Αποστόλου και του Ευαγγελίου, ο ιερέας επιδίδει στο νέο μοναχό έναν ξύλινο σταυρό χειρός μαζί με κομποσκοίνι και μια αναμμένη λαμπάδα. Ο σταυρός φυλλάσεται στο εικονοστάσι του μοναχού μέχρι τον θάνατό του, ώστε να θαφτεί κρατώντας το σταυρό αυτό, ενώ η λαμπάδα αυτή ανάβει και στην κηδεία του.

Κατά τη Θεία Μετάληψη, ο νεός μοναχός μεταλαμβάνει πρώτος το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, χωρίς να βγάλει το κουκούλι του και μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας ο μοναχός δέχεται τις ευχές των αδελφών μοναχών και των παρευρισκομένων πιστών. Εγγράφεται επίσημα στο μοναχολόγιο της Μονής του, ως κανονικό πλέον μέλος της Αδελφότητας και έκτοτε, δεν επιτρέπεται να βγει από την Μονή παρά μόνο κατόπιν ευλογίας για εργασίες, που αφορούν το μοναστήρι, ή αν υπάρχει κάποιο πολύ σοβαρό πρόβλημα υγείας.

Οι τάξεις των μοναχών στην Ορθόδοξη Εκκλησία

Κατά την κουρά ενός μοναχού ή μιας μοναχής αποδίδεται σε αυτόν/αυτήν το Μεγάλο και Αγγελικό Σχήμα του Μοναχού. Παρόλο, που διακεκριμένοι Πατέρες της Εκκλησίας κήρυτταν, ότι το αγγελικό σχήμα είναι μόνο ένα (εννοώντας το μεγάλο), τους τελευταίους αιώνες επικράτησε στην Ορθόδοξη μοναστική πρακτική η διάκριση τριών βαθμίδων του μοναχισμού. Οι δύο μικρότερες αποτελούν στάδια προετοιμασίας (στάδιο του "αρραβώνος") του μοναχού για το τρίτο και τελικό στάδιο (στάδιο του "γάμου"). Οι τρεις βαθμίδες του μοναχισμού (σύμφωνα με τις ακολουθίες κουράς, που περιέχονται στο Μεγάλο Ευχολόγιο) είναι οι εξής:

1/.Ρασοφόρος Μοναχός

Είναι η πρώτη βαθμίδα του μοναχισμού, στην οποία εισέρχεται ο μοναχός μέσω της Ακολουθίας του Αρχάριου Ρασοφορούντα, μιας σύντομης ακολουθίας, που περιλαμβάνει την πρώτη μοναχική κουρά και περιέχει την ομολογία της εγκατάλειψης του μάταιου κόσμου, έστω και χωρίς να δίνει όρκους. Ωστόσο έχει την ηθική υποχρέωση να διάγει μοναστικό βίο για την υπόλοιπη ζωή του. Για ορισμένους μοναχούς, αυτή είναι και η τελική βαθμίδα, αν δεν προχωρήσουν σε επόμενη. Ο ρασοφόρος μοναχός ενδύεται μόνο το εσώρασο και το καλυμμαύχι.

2/.Σταυροφόρος ή Μικρόσχημος Μοναχός

Είναι η δεύτερη βαθμίδα του μοναχισμού, η οποία ακολουθεί την πρώτη κουρά, συνήθως μετά από λίγα χρόνια, όταν ο μοναχός έχει προκόψει πνευματικά και έχει φτάσει σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο πειθαρχίας, ταπείνωσης και αφοσίωσης. Σε αυτήν τη βαθμίδα, ο μοναχός εισέρχεται μέσω της Ακολουθίας του Μικρού Σχήματος ήτοι του Μανδύου, μιας ιδιαίτερης ακολουθίας, που περιλαμβάνει τους μοναχικούς όρκους, τη δεύτερη μοναχική κουρά και τον αρραβώνα του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος.

Μετά τη κουρά, ο μοναχός παραμένει πέντε (ή τρεις στην εποχή μας) ημέρες ξάγρυπνος εντός του Ναού, απέχοντας από όποια άλλη εργασία πλην ψυχωφελούς ανάγνωσης. Ο μοναχικός κανόνας του (δηλαδή η καθημερινή προσευχή του) είναι μεγάλος αλλά όχι μεγαλύτερος από τον κανόνα του μεγαλόσχημου μοναχού. Ο μικρόσχημος μοναχός ενδύεται το εσώρασο, τη ζώνη, το εξώρασο, τα σανδάλια, το καλυμμαύκι και το μανδύα.

3/.Μεγαλόσχημος Μοναχός

Είναι η τρίτη και τελευταία βαθμίδα του μοναχισμού, στην οποία φτάνει ένας μοναχός όταν κριθεί άξιος της πνευματικής τελειότητας την οποία συνεπάγεται το Μεγάλο και Αγγελικό Σχήμα. Ο χρόνος, στον οποίο επιλέγεται ένας μοναχός να εισαχθεί σε αυτήν τη βαθμίδα ποικίλει. Ανάλογα με το τυπικό, που ακολουθεί κάθε Μονή, το Αγγελικό Σχήμα δίνεται σε μοναχούς και μοναχές είτε μετά από τρία χρόνια μοναστικού βίου (όπως για παράδειγμα στα κοινόβια μοναστήρια του Αγίου Όρους) είτε μετά από είκοσι πέντε ή τριάντα χρόνια μοναστικού βίου είτε μόνο λίγο πριν ξεψυχήσουν στο κρεβάτι τους είτε ποτέ.

Σε αυτήν τη βαθμίδα, ο μοναχός εισέρχεται μέσω της Ακολουθίας του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος, μιας ιδιαίτερης ακολουθίας, που περιλαμβάνει τρίτη μοναχική κουρά και νέους όρκους ενώπιον ανθρώπων και αγγέλων. Θεολογικά, το Αγγελικό Σχήμα θεωρείται δεύτερο Βάπτισμα. Όπως οι νεοφώτιστοι, έτσι και οι μεγαλόσχημοι έχουν καθαριστεί από αμαρτίες του κόσμου και πλέον θεωρούνται επίγειοι άγγελοι ίσοι με τους Αγίους Αγγέλους. Ο μεγαλόσχημος μοναχός ενδύεται το εσώρασο, το Μεγάλο Σχήμα, τον ανάλαβο, τη ζώνη, το εξώρασο, τα σανδάλια, το καλυμμαύκι, το κουκούλι και το μανδύα.

Μετά τη κουρά του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος, ο μεγαλόσχημος μοναχός παραμένει στο Ναό, φορώντας το κουκούλι του μέχρι να του διαβαστεί ειδική ευχή για τον Αποκουκουλισμό του. Παλαιότερα, ο αποκουκουλισμός λαμβάνει χώρα επτά ημέρες μετά την κουρά του μοναχού μετά τη Μικρή Είσοδο του Ευαγγελίου, ή άλλοτε. Σήμερα, συνηθίζεται να γίνεται την ίδια ημέρα της κουράς, μετά τη Θεία Λειτουργία. Σε αυτή τη σύντομη ακολουθία ο ιερέας ευλογεί το μοναχό (ή τη μοναχή) και κατόπιν αφαιρεί το κουκούλι από το κεφάλι του, παρακαλώντας τον Θεό να διατηρήσει τη Θεία Χάρη επάνω του και μετά από την αφαίρεση του κουκουλιού. Επίσης, ο ιερέας παρακαλά το Θεό να διώξει τα πονηρά πνεύματα και τις αμαρτίες από το λογισμό του μοναχού και να τον διαφυλάξει καθαρό και αναμάρτητο. Ο μοναχικός κανόνας του (δηλαδή η καθημερινή προσευχή του) είναι μεγάλος και μάλιστα μεγαλύτερος από τον κανόνα του μικρόσχημου μοναχού.

Τα μοναχικά ενδύματα στην Ορθόδοξη Εκκλησία

Τα ενδύματα των Ορθοδόξων μοναχών είναι εννέα. Ακολουθούν με τη σειρά που ενδύονται και συνοδεύονται από σύντομη περιγραφή:

Λεντίον  ή Ζωστικό ή Αντερί ή Εσώρασο

Μαύρος χιτώνας, που συμβολίζει τον χιτώνα της αγαλλίασης, της δικαιοσύνης και της αρετής. Το χρώμα συμβολίζει το πένθος του μοναχού για την αμαρτία και τον έξω κόσμο.

Μεγάλο Σχήμα

Μαύρο ύφασμα, που ομοιάζει με επιτραχήλιο. Φέρει κοκκινόχρωμες, κεντητές αναπαραστάσεις μιας νεκροκεφαλής πάνω από την οποία ορθώνονται ο Σταυρός του Ιησού Χριστού στο Γολγοθά και εκατέρωθεν αυτού ο Σπόγγος και η Λόγχη καθώς και κιτρινόχρωμες ή λευκόχρωμες κεντητές συντομογραφίες επιγραφών (βλ. σχήμα). Φέρεται μόνο από τους μεγαλόσχημους μοναχούς. Συμβολίζει το νεκρικό σουδάριο, τη νέκρωση του παλαιού ανθρώπου και τον τάφο του μοναχού.

Ανάλαβος ή Πολυσταύρι(ον)

Μαύρο κορδόνι, που πλέκεται σε πολλούς μικρούς σταυρούς, σχηματίζοντας ένα διάτρητο, σταυροειδές ένδυμα. Φοριέται πάνω από τους ώμους, συμβολίζοντας τον σταυρό που φέρει ο μοναχός στους ώμους του. Το ένδυμα καλύπτει τον θώρακα και την πλάτη του ενδυόμενου μοναχού, έτσι ώστε οι σταυροί να θωρακίζουν τον μοναχό ή τη μοναχή από κάθε κίνδυνο γύρω του/της. Επίσης, συγκρατεί το Σχήμα, που έχει ήδη φορεθεί από μέσα.

Ζώνη

Μαύρη δερμάτινη ζώνη, η οποία συμβολίζει την σωφροσύνη και τη νέκρωση των σαρκικών επιθυμιών, όπως είναι νεκρό το δέρμα από το οποίο κατασκευάστηκε η ζώνη.

Πάλλιον ή Εξώρασο

Μαύρος εξωτερικός χιτώνας, γι' αυτό λέγεται και εξώρασο, ο οποίος σκεπάζει το μοναχό ή τη μοναχή, όπως η θεία περιβολή, που χαρίζει το Άγιο Πνεύμα, σκεπάζει την ευλαβή ζωή του/της.

Σανδάλια

Ένα ζευγάρι μαύρα υποδύματα, τα οποία συμβολίζουν την προετοιμασία του μοναχού ή της μοναχής, που τα φορά, για να διαδώσει το Ευαγγέλιο της ειρήνης. Κατά τον Απόστολο Παύλο, με τα σανδάλια αυτά θα τρέχει ο μοναχός κατευθείαν την οδό του Ευαγγελίου μέχρις ότου φτάσει στους Ουρανούς, εκεί που είναι το πολίτευμα των μοναχών.Επίσης τα σανδάλια αυτά τον προφυλάγουν για να μην προσκρούσουν τα πόδια του και να μην τον δαγκώσει ο νοητός όφις και να καταπατεί με αυτά τον λέοντα και τον δράκοντα (δηλαδή τα κρυφά και φθονερά θηρία της κακίας).

Καλυμμαύχι

Χαρακτηριστικό είδος μαύρου καπέλου των ορθοδόξων αρρένων μοναχών. Συμβολίζει την πνευματική περικεφαλαία και την ακακία των μοναχών.

Κάλυμμα

Μαύρος σκούφος, παρόμοιο με το καλυμμαύχι, που φορούν μόνο οι ορθόδοξες μοναχές κάτω από το κεφαλομάντηλο, το οποίο δεν έχει ιδιαίτερη ευχή. Οι συμβολισμοί είναι ίδιοι με το αυτούς του καλυμμαυκιού.

Κουκούλι

Μαύρο πέπλο, που προσαρμόζεται στο καλυμμαύχι ή το κάλλυμα, και καλύπτει το κεφάλι, τη πλάτη και τους ώμους και ελαφρώς το στήθος των μοναχών, ανδρών και γυναικών, καλύπτει δηλαδή το λογιστικό και την καρδιά. Όπως το καλυμμαύκι και το κάλυμμα, έτσι και το κουκούλι συμβολίζει την περικεφαλαία της ελπίδας για τη σωτηρία μέσω της εκ Θεού επισκιάσεως της χάριτος, αλλά και για την ύψωση του νου του μέσω της ταπεινοφροσύνης και της ακακίας, όπως ακριβώς είναι τα άδολα νήπια, αλλά και για την εκ Θεού φύλαξη και περίθαλψη όλων των αισθητηρίων, που βρίσκονται στο κεφάλι.

Μανδύας

Μαύρος, λιτός μανδύας χωρίς μανίκια, το εξώτερο ένδυμα του μοναχού, που περικλείει όλα τα εσώτερα ενδύματα, ενώ είναι ταπεινό και συνεσταλμένο, ίδιον της μοναχικής ζωής. Συμβολίζει την σκεπαστική και φυλακτική δύναμη του Θεού, ενώ η απουσία των μανικιών συμβολίζει, ότι ο μοναχός ή η μοναχή, που τον ενδύεται, δεν εργάζεται την αμαρτία εφ' όρου ζωής, αφού όλα τα μέλη του σώματος είναι σκεπασμένα και νοητά νεκρά για τον κόσμο.

Σταυρός μαζί με κομποσκοίνι

Ο ξύλινος σταυρός χειρός συμβολίζει την σταυρωμένη ζωή του μοναχού, ότι δηλαδή ο νεόκουρος συσταυρώθηκε μαζί με τον Χριστό, καθώς επίσης και το όπλο με τον οποίο θα πολεμήσει τον διάβολο. Το κομποσκοίνι υπενθυμίζει στο μοναχό να προσεύχεται αδιάλειπτα, ικετεύοντας για όλο τον κόσμο.

Κερί

Μεγάλη, αναμμένη λαμπάδα από αγνό μελισσοκέρι, η οποία συμβολίζει τον φωτισμό και τον αγιασμό του Θείου Φωτός την επαγρύπνηση και την εγρήγορση, που πρέπει να έχει ο μοναχός, ενώ του υπενθυμίζει τη θυσία του προς τον Θεό. Επίσης, όπως το αγνό κερί καίγεται ως το τέλος χωρίς να αφήσει υπολείμματα και δυσοσμία, έτσι και ο μοναχός πρέπει να γίνει φως, που καίει μέχρι το τέλος, δηλαδή μέχρι της πνευματικής ένωσής του με τε το Θείο Φως, χωρίς να αφήσει πίσω του αφορμές και δύσοσμα υπολλείματα. Επίσης, συμβολίζει τη πνευματική καθαρότητα με την οποία πρέπει να ζει ο μοναχός.

Μοναχισμός και Ιεροσύνη

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ιεροσύνη δεν είναι ασύμβατη με τον μοναχισμό. Αντιθέτως, οι κατέχοντες τον τρίτο και τελευταίο βαθμό της ιεροσύνης (δηλαδή οι επίσκοποι) προέρχονται υποχρεωτικά από την τάξη των αρρένων μοναχών. Αντίστοιχα, οι μοναχοί, που κατέχουν το δεύτερο βαθμό της ιεροσύνης καλούνται ιερομόναχοι (συνδυασμός ιερέα και μοναχού) και μπορεί να εξυπηρετούν είτε τις λειτουργικές ανάγκες μιας Μονής είτε μιας Ενορίας. Συναφής όρος του ιερομόναχου είναι ο καλογερόπαπας. Τέλος, όσοι μοναχοί λαμβάνουν τον πρώτο βαθμό της ιεροσύνης καλούνται ιεροδιάκονοι (συνδυασμός διακόνου και μοναχού). Ιερομόναχοι και ιεροδιάκονοι μπορούν να ιερουργούν εντός και εκτός των ιερών μονών, εφόσον έχουν σχετική άδεια και ευλογία από τον ηγούμενό τους ή/και τον επιχώριο επίσκοπό τους.

Κατά κανόνα ισχύει, ότι η τελετή της μοναχικής κουράς μπορεί να τελεστεί κανονικά είτε από ιερομοναχό ίσης ή μεγαλύτερης βαθμίδας από αυτήν, που πρόκειται να τελέσει, είτε από επίσκοπο ανεξαρτήτως της μοναχικής βαθμίδας, που κατέχει ο ίδιος. Κατ' εξαίρεση, η κουρά οποιασδήποτε βαθμίδας μπορεί να τελεστεί από οποιονδήποτε ιερέα κατόπιν ευλογίας και σχετικής άδειας από τον αρμόδιο επίσκοπο.