ΑΓΙΟΣ ΝΗΦΩΝΑΣ

ΑΓΙΟΣ ΝΗΦΩΝΑΣ .....ΕΝΑΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ ΑΓΙΟΣ ΣΤΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ΤΩΝ ΣΚΑΝΔΑΛΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ

ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννήθηκε στην Μεσσηνία και το κοσμικό του όνομα ήταν Νικόλαος. Οι γονείς του ονομάζονταν Μανουήλ και Μαρία. Γνώρισε τον ορθόδοξο ασκητισμό συναντώντας τον μοναχό Αντώνιο και βαφτίστηκε μοναχός στη Μονή της Παναγίας Πολεμάρχας που βρίσκονταν μεταξύ Παλαιάς και Νέας Επιδαύρου στην παραλία, παίρνοντας το όνομα Νήφων. Ως μοναχός ασχολήθηκε με την καλλιγραφία και την αντιγραφή χειρογράφων. Μετά τον θάνατο του γέροντα Αντώνιου μετακόμισε στο κάστρο της Νάρδας. Εκεί γνώρισε έναν μοναχό με το όνομα Ζαχαρία, πνευματικό του Σκεντέρμπεη και τον ακολούθησε στην Μονή της Θεοτόκου στην Αχρίδα. Στην συνέχεια όταν ο Ζαχαρίας εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αχρίδας, ο Νήφων εγκαταστάθηκε στο Άγιο Όρος, όπου επισκέφτηκε διαδοχικά τις μονές Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Μεγίστης Λαύρας και Διονυσίου ψάχνοντας για την μονή που μπορεί να τον εμπνεύσει και να τον γεμίσει. Τελικά επέλεξε την τελευταία την ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ όπου και χειροτονήθηκε διάκονος και αργότερα ιερέας. Ήταν πολύ ταπεινός και αγαπητός για τη σοφία και τη γλυκύτητά του.

ΠΡΩΤΗ ΕΚΛΟΓΗ ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΘΡΟΝΟ

Το 1482, μετά το θάνατο του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παρθενίου, εξελέγη χωρίς να το επιδιώκει ο ίδιος στην θέση του και στα τέλη του 1486 κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη για να εκλεγεί ως οικουμενικός Πατριάρχης. Ως Πατριάρχης ο Νήφων επιδόθηκε στην διόρθωση των κακώς κειμένων και τον έλεγχο των καταχρήσεων του κλήρου. Μετά από δεκαοκτώ μήνες ξέσπασε σκάνδαλο, το οποίο οδήγησε στην απομάκρυνσή του. Το σκάνδαλο είχε σχέση με την διαχείρηση της μεγάλης περιουσίας που άφησε ο προηγούμενος πατριάρχης, ο Πατριάρχης Συμεών. Πιο συγκεκριμένα για αυτή την μεγάλη περιουσία, έπρεπε το Πατριαρχείο να πληρώσει μεγάλη φορολογία. Για να αποφευχθεί αυτό, εμφάνισαν ανιψιό του κληρονομούμενου Πατριάρχη ως νόμιμο κληρονόμο για να αποφύγουν την βαριά φορολογία που είχαν οι κληρονομιές στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτό όμως δεν αποδείχτηκε και μόλις πληροφορήθηκε ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Β΄ τα γεγονότα και τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες προσπαθούσαν να αποφύγουν την φορολογία, δήμευσε την περιουσία του Συμεών και δίωξε τους συμμετέχοντες στο σκάνδαλο κληρικούς μεταξύ των οποίων ήταν και ο επικεφαλής τους Πατριάρχης Νήφωνας. Πιο συγκεκριμένα τον καθαίρεσε από το θρόνο του και τον εξόρισε σε νησίδα του Εύξεινου Πόντου απέναντι από την Σωζόπολη. Στο θρόνο ανέβηκε πάλι ο Διονύσιος Α΄.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΛΟΓΗ ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΘΡΟΝΟ

Επανήλθε για δεύτερη φορά στον Πατριαρχικό θρόνο, ξαναέπεσε όμως σε δυσμένεια του σουλτάνου και καθαιρέθηκε το 1490, αφού καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά και εξορίστηκε στην Αδριανούπολη. Η φήμη του ως ποιμένα ήταν μεγάλη στον χριστιανικό πληθυσμό. Αναφέρεται ότι ο ηγεμόνας της Βλαχίας Ράδουλος Α’ ο Μέγας διερχόμενος από την Αδριανούπολη έδωσε χρήματα στους φύλακες για να τον αφήσουν να δει τον φυλακισμένο Πατριάρχη και μπαίνοντας στο κελλί του προσκύνησε.

Στην Κωνσταντινούπολη φτάνοντας ο Ράδουλος με μεγάλη προσπάθεια κατόρθωσε και έλαβε άδεια αποφυλάκισης και μετακίνησης του Νήφωνα στην Βλαχία. Φτάνοντας στην Βλαχία ο Νήφων συγκρότησε συνέλευση από κληρικούς και λαϊκούς και χειροτόνησε τους δύο επισκόπους Ριμνίκου και Μπουζαίου. Βοήθησε τον ηγεμόνα να διαθέσει τα ηγεμονικά αξιώματα όπως έκαναν και οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου, ονομάζοντας τους τίτλους του Σπαθάρη, Βεσιάρη, Λογοθέτη, κλπ.

Και εδώ όμως σύντομα υπέπσε στην δυσμένεια του ηγεμόνα. Πιο συγκεκριμένα δεν θέλησε να αναγνωρίσει παράνομο συνοικέσιο της αδελφής του ηγεμόνα και γι'αυτό υπέπεσε στην δυσμένεια του. Κυνηγημένος και απειλούμενος από τον Ραδούλου έτρεξε στην εκκλησία, συγκέντρωσε τον λαό και έβγαλε λόγο, αφόρισε τον γαμπρό, προφήτεψε δυστυχία και έβγαλε την πατριαρχική στολή, την ακούμπησε στην αγία τράπεζα και βγήκε από την εκκλησία. Ο ηγεμόνας μαθαίνοντας τα γενόμενα διέταξε να μην τον τιμάει κανείς να μην τον φιλοξενεί κανείς, να τον αποφεύγουν όλοι μη δίνοντάς του ούτε φαΐ ούτε νερό και απείλησε τους παραβάτες με θάνατο. Ο Νήφων κατέφυγε σε έρημη καλύβα και υπέμενε τις κακουχίες με υπομονή και χριστιανική καρτερότητα. Ο Ράδουλος για να αποφύγει την κατακραυγή του λαού αφού ήταν ιδιαίτερα συμπαθείς προσπάθησε να εξευμενίσει τον γέροντα και με κολακευτικά λόγια, υποσχέσεις και δώρα τον παρακάλεσε να συγχωρήσει τον γαμπρό του, του οποίου το συνοικέσιο στο μεταξύ είχε αναγνωρίσει η μεγάλη εκκλησία. Ο Νήφων αρνήθηκε και αποχώρησε για την Μακεδονία παίρνοντας μαζί του και δύο μαθητές του. Στην Μακεδονία πέρασε από όλες τις κωμοπόλεις και έκανε αποστολικό κήρυγμα. Φτάνοντας στο Άγιο Όρος παρουσιάστηκε αγνώριστος στους μοναχούς του Αγίου Διονυσίου, που αρχικά τον διόρισαν επιστάτη των ζώων της μονής μη ξέροντας για ποιον ακριβώς πρόκειται, μέχρι που τελικά τον αναγνώρισαν και του έδωσαν τις τιμές που του ανήκαν.

Μετά την αναχώρηση του Νήφωνα από την Βλαχία με προορισμό την Μακεδονία, ξέσπασε ξηρασία και λιμός στην Βλαχία. Ο Ράδουλος που αρρώστησε από λέπρα πίστεψε ότι αυτά συμβαίνουν επειδή φέρθηκε άπρεπα στον Νήφωνα και έστειλε ανθρώπους να τον βρουν.

Το κελλί του ΑΓΙΟΥ ΝΗΦΩΝΑ στην ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ στο ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΗΦΩΝ – ΤΡΙΤΗ ΕΚΛΟΓΗ ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΘΡΟΝΟ

Του προτάθηκε να αναλάβει για τρίτη φορά Πατριάρχης, το 1502, αλλά αρνήθηκε και αποσύρθηκε ξανά στην ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ του Αγίου Όρους –την αγαπημένη του μονή- όπου και απεβίωσε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1508. Αμέσως μετά το θάνατό του τιμήθηκε ως άγιος σε πολλές περιοχές και η Ορθόδοξη Εκκλησία τον αναγνώρισε ως άγιο και τον κατέταξε στο Αγιολόγιό της μόλις εννέα έτη αργότερα, το 1517, ορίζοντας να τιμάται η μνήμη του στις 11 Αυγούστου. Το λείψανό του φυλάγεται σε λάρνακα στη Μονή Διονυσίου, στην οποία υπάρχει και παρεκκλήσιο στο όνομά του.

Μαθητές του υπήρξαν ο ιερομάρτυρας Ιάκωβος ο εκ Καστορίας που μαρτύρησε το 1520, ο όσιος Μακάριος που μαρτύρησε το 1527, και ο Ιωάσαφ  που μαρτύρησε το 1536. Συνετέλεσε με την ιεραποστολική του δράση στην αναδιοργάνωση της εκκλησίας της Ρουμανίας και της Αλβανίας.

Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ στο ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ που τιμά ως έναν από τους κτήτορές της τον ΑΓΙΟ ΝΗΦΩΝΑ.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

               
Ἔργοις ἔλαμψας, τῆς εὐσέβειας, πᾶσαν ηὔγασας, τὴν Ἐκκλησίαν, τῆς ταπεινώσεως τρόποις ὑψούμενος, ἀσκητικῶς δοξασθεῖς γὰρ ἐν Ἄθωνι, Πατριαρχῶν καλλονὴ ἐχρημάτισας. Νήφων ἔνδοξε, θείων χαρίτων ἔμπλησον, τοὺς πίστει πίστει καὶ πόθω σὲ μεγαλώνοντας.

Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ΄. Τῇ Ὑπερμάχῳ.

Τῆς Ἐκκλησίας λύχνος ὤφθης παμφαέστατος, τῇ καθαρότητι σοφὲ τῆς πολιτείας σου, τὰς τοῦ Πνεύματος ἐλλάμψεις καταπλουτήσας. Ἀλλ’ ὡς σκεῦος ἀρετῶν καὶ ὑποτύπωσις, καθοδήγησον ἡμᾶς πρὸς βίον κρείττονα, τοὺς βοῶντάς σοι: Χαίροις Νήφων Πατὴρ ἡμῶν.

Κάθισμα
Ἦχος πλ. α΄. Τὸν συνάναρχον Λόγον.

Ἐγκρατείας τοῖς πόνοις καλλωπιζόμενος, ἀρχιερεὺς θεοφόρος καὶ λειτουργὸς ἱερός, Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ὤφθης ἐν Πνεύματι, καὶ πρὸς ἀγάπην θεϊκῆν, καὶ τὸν φόβον τοῦ Θεοῦ, παιδεύεις Νήφων παμμάκαρ, ταῖς πρακτικαῖς ὑποθήκαις, καὶ τῷ τοῦ βίου ὑποδείγματι.

Ὁ Οἶκος

Ἄγγελος ἐν τῷ κόσμῳ, Νήφων Ἀρχιεράρχα, ἐδείχθης οὐρανίῳ σου βίῳ· καὶ Ἀποστολικαῖς δωρεαῖς, τῆς Ἐκκλησίας φαιδρύνεις τὸ πλήρωμα· διό σου τὴν λαμπρότητα, θαυμάζοντες, ἀναβοῶμεν·
Χαῖρε, Χριστοῦ ὀ θεῖος θεράπων·
χαῖρε, φωτὸς ἀΰλου θεάμων.
Χαῖρε, Ἐκκλησίαςὁ λύχνος ὁ πάμφωτος·
χαῖρε, τῆς Δακίας φωστὴρ καὶ διδάσκαλος.
Χαῖρε ὕψος ταπεινώσεως δυσκατόρθωτον πολλοῖς·
χαῖρε βάθος θείας γνώσεως καὶ ἀγάπης θεϊκῆς.
Χαῖρε, τῶν ἐν Ἄθῳ μοναζόντων ἀλείπτης·
χαῖρε, τῆς εὐσεβείας ἱερὸς ὑποφήτης.
Χαῖρε, πυρσὸς δογμάτων τῆς πίστεως·
χαῖρε, λαμπρὸν ταμεῖον τῆς χάριτος.
Χαῖρε, ποιμὴν Βυζαντίου ὁ μέγας·
χαῖρε, Μονῆς τοῦ Προδρόμου τὸ γέρας.
Χαίροις, Νήφων Πατὴρ ἡμῶν.

ΕΟΡΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ 500 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΗΦΩΝΑ

Ο πατριάρχης Βαρθολομαίος στους εορτασμούς των 500 χρόνων από τον θάνατο του ΑΓΙΟΥ ΝΗΦΩΝΑ.

Για τα 500 χρόνια από το θάνατο του Αγίου Νύφωνα πραγματοποιήθηκαν παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου οι εορταστικές εκδηλώσεις στη Ιερά Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους στην οποία είναι και ο δεύτερος κτήτορος της μονής τον Αύγουστο του 2008.