ΟΣΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΕΤΣΕΡΣΚΙ

Πριν λίγο καιρό είχαμε την τύχη να επισκεφθούμε το ΙΕΡΟ ΚΕΛΛΙ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΤΟΥ ΠΙΤΣΕΡΣΚΙ. Κατά την πάγια τακτική μας, τώρα που δημοσιεύουμε την φωτογραφική συλλογή στην σελίδα μας στο FACEBOOK για αυτό το κελλί παράλληλα ανεβάζουμε μία ανάρτηση στο blog για την ζωή και τον βίο του Αγίου στον οποίο είναι αφιερωμένο αυτό το κελλί, δηλαδή για τον ΟΣΙΟ ΑΝΤΩΝΙΟ ΤΟΝ ΠΕΤΣΕΡΣΚΙ.

ΟΣΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΕΤΣΕΡΣΚΙ

Ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι υπήρξε Μέγας Άγιος και φωτιστής της Ρωσίας. Είναι γνωστό ότι, το αρχαιότερο μοναστήρι της Ρωσίας που είναι η Λαύρα του Κιέβου, είχε σχέσεις με τον Άγιο Όρος, από την εποχή της ιδρύσεώς του συγκεκριμένου μοναστηριού. Ένας από τους ιδρυτές του ή συνιδρυτές του, ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι, έζησε στο Άγιο Όρος και εκάρη μοναχός, σε μία από τις μονές του, όπου έλαβε το όνομα Αντώνιος.

 Αυτός γεννήθηκε στην πόλη Λουβέσκου της Ρωσίας κοντά στο Κίεβο το 983 και ονομάσθηκε στο άγιο Βάπτισμα Αντίπας. Αργότερα, έλαβε ευλογία από τον ηγούμενό του να επιστρέψει και πάλι στη Ρωσία. Μετά από πολλές περιπλανήσεις, εγκαταστάθηκε σε μία σπηλιά στο Κίεβο και εκεί δημιούργησε το πρώτο μοναστήρι στην Ρωσία με 12 μάλιστα μοναχούς. Ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι, αφού εξέλεξε ηγούμενό της μονής τον Βαρλαάμ, αναχώρησε και εγκαταστάθηκε στην έρημο, όπου έζησε άλλα σαράντα χρόνια. Αργότερα, με την ευλογία του και με τη βοήθειά του ηγεμόνος Ιζιασλάβ, ιδρύθηκε η περίφημη Λαύρα του Σπηλαίου στο Κίεβο, γνωστή σήμερα με το όνομα Kievopečerskaja Lavra. Ο ΟΣΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΕΤΣΕΡΣΚΙ μετέβει δύο φορές στο Άγιον Όρος. Εκεί έζησε και ασκήθηκε σε σπήλαιο, κοντά στη μονή Εσφιγμένου, του Αγίου Όρους. Πιο συγκεκριμένα στα μέσα του 19ου αιώνα, δημιουργήθηκε αγιορείτικη παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι έζησε και μόνασε τον 11ο αιώνα σε σπηλιά, κοντά στη μονή Εσφιγμένου. Η παράδοση αυτή, η οποία δεν έχει κανένα ιστορικό επιχείρημα, έγινε πιστευτή από αρκετούς Έλληνες και Ρώσους λογίους της εποχής, αλλά και αμφισβητήθηκε από τον E. E. Golubinskij, στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο E. E. Golubinskij, βέβαια, όπως θα δούμε παρακάτω, δεν υπήρξε ο πρώτος, ο οποίος αμφισβήτησε την παραμονή του Οσίου Αντωνίου στη μονή Εσφιγμένου. Είναι γεγονός όμως ότι, κανείς δεν αμφισβήτησε ότι ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι ήλθε και έζησε μια ή δύο φορές στο Άγιον Όρος, τον 11ο αιώνα. Ο E. E. Golubinskij απέδωσε τη γένεση της αγιορείτικης παραδόσης στους Έλληνες και μάλιστα στους μοναχούς της μονής Εσφιγμένου, οι οποίοι ήθελαν να θέσουν τη μονή υπό την προστασία της Ρωσίας. Το μόνο που κατόρθωσαν, γράφει, ήταν να πάρουν άδεια και να κάνουν εράνους στη Ρωσία. Εδώ, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι, στα μέσα του 17ου αιώνα, όταν η μονή Εσφιγμένου του Αγίου Όρους παρήκμασε οικονομικά, ζητήθηκε η συνδρομή της Ρωσίας.

Το πρώτο ουκάζιο, υπέρ της μονής Εσφιγμένου, εκδόθηκε στις 16.3.1640 επί τσάρου Μιχαήλ Θεοδώροβιτς Romanov (1613-1645). Ο τσάρος, τότε, έδωσε άδεια στους Εσφιγμενίτες μοναχούς να κάνουν εράνους στη Ρωσία, κάθε πέντε χρόνια. Αργότερα, το έτος 1841, στο Νάρθηκα του Καθολικού της μονής Εσφιγμένου τοιχογραφήθηκε ο Όσιος  Αντώνιος Εσφιγμενίτης (ο Ρώσος) και το 1845, άρχισε να χτίζεται το παρεκκλήσι στη μνήμη του Οσίου Αντωνίου Πετσέρσκι, στη σπηλιά, κοντά στη μονή, στη θέση Μεγάλη Σαμάρεια. Το εικονοστάσι του παρεκκλησίου κατασκευάστηκε στη Ρωσία το 1849 και ήταν δώρο του αρχιμανδρίτη Ιουβεναλίου από την Πετρούπολη.

Το 1850, συμπληρώθηκε και εγκαινιάστηκε το παρεκκλήσι στη μνήμη του Οσίου Αντωνίου Πετσέρσκι. Τέλος, το 1858, εικόνα του Οσίου Αντωνίου από σμάλτο στάλθηκε από τη Λαύρα του Κιέβου στη μονή Εσφιγμένου. Σήμερα, εκτός από το Καθολικό, στη μονή Εσφιγμένου υπάρχουν ακόμη 13 παρεκκλήσια, 8 μέσα και 5 έξω από τη μονή. Ένα από αυτά, απέναντι από τη μονή στην τοποθεσία Μεγάλη Σαμάρεια, τιμάται στη μνήμη του Οσίου Αντωνίου Πετσέρσκι. Λίγα χρόνια μετά τα εγκαίνια του παρεκκλησιού του Οσίου Αντωνίου Πετσέρσκι, το 1859, επισκέφθηκε το Άγιον Όρος ο Ρώσος αρχιμανδρίτης Αντωνίνος Kapoustin (1827-1894), ο οποίος υπήρξε Μάγιστρος Θεολογίας και καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Κιέβου. 

Ο αρχιμανδρίτης Αντωνίνος πήγε στη μονή Εσφιγμένου στις 3 Σεπτεμβρίου 1859. Την πρώτη ημέρα της επισκέψεώς του πήγε στο παρεκκλήσι του Οσίου Αντωνίου Πετσέρσκι, όπου είδε τη σπηλιά, αλλά αυτή, όπως σημείωσε στο σχετικό έργο του, ήταν: «στενή και υγρή και δεν μπορούσε να χρησιμεύσει ως ανθρώπινη κατοικία». Στη συνέχεια, ο Αντωνίνος διερωτάται αν πράγματι έζησε ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι στη μονή Εσφιγμένου. Βέβαια, το συναξάρι του Οσίου Αντωνίου αναφέρει ότι αυτός έζησε στο Άγιος Όρος, αλλά δεν διευκρινίζει σε ποια μονή. Από το έργο του αρχιμανδρίτη Αντωνίου Kapoustin, «Σημειώσεις προσκυνητού στου Αγίου Όρους», γνωρίζουμε ότι εκείνα τα χρόνια κυκλοφορούσε στη Ρωσία μικρό βιβλίο με την ιστορία της μονής που ανέφερε την παράδοση για το Όσιο Αντώνιο Πετσέρσκι, αλλά, σημειώνει ο αρχιμανδρίτης Αντωνίνος Kapoustin, ότι ο συγγραφέας δεν αναφέρει τίποτε για την παρουσία του Οσίου Αντωνίου Pečerskij, στη μονή Εσφιγμένου. Τέλος, ο αρχιμανδρίτης Αντωνίνος Kapoustin γράφει ότι οι Εσφιγμενίτες μοναχοί στα γράμματά τους προς τον Τσάρο και τον Πατριάρχη Μόσχας δεν ανέφεραν καθόλου την παράδοση, σύμφωνα με την οποία έζησε ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι στη μονή τους]. Και διερωτάται ο αρχιμανδρίτης Αντωνίνος Kapoustin: πως δημιουργήθηκε αυτή η παράδοση; Εδώ  παρατηρούμε ότι ο αρχιμανδρίτης Αντωνίνος Kapoustin, σε αντίθεση με τον E. E. Golubinskij, δεν αναφέρει ότι η γένεση της παραδόσεως οφείλεται στους Έλληνες και μάλιστα στους Εσφιγμενίτες μοναχούς. Θα αναφέρουμε ακόμη ότι από τους Ρώσους του 19ου αιώνα που επισκέφτηκαν το Άγιον Όρος, μόνο ο ευκολόπιστος, όπως τον χαρακτηρίζει ο E. E. Golubinskij, A. N. Murav’ev πίστεψε στην παράδοση ότι ο  Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι έζησε στη μονή Εσφιγμένου.

Η μονή της Λαύρας του Κιέβου, το παλαιότερο μοναστήρι της Ρωσίας.

Τέλος, ο E. E. Golubinskij αναφέρει ότι υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι θα μπορούσε να ήταν αδελφός της «ρωσικής μονής» του Αγίου Όρους και καταλήγει συμπερασματικά: «Για όσους έχουν σκοπό να δημιουργήσουν καινούριες παραδόσεις και γι᾽ αυτούς που θέλουν να τις πιστέψουν σημειώνουμε ότι: Ήλθε στο Άγιον Όρος ο ταπεινός Ρώσος προσκυνητής, εκάρη μοναχός, σε ένα από τα μοναστήρια του, για να επιστρέψει στην πατρίδα του, μετά την εκμάθηση του μοναχισμού, πράγμα που το έκανε. Για ποιο λόγο θα μπορούσε να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί για αυτόν κάποια παράδοση στον τόπο της κουράς του». Είναι γεγονός ότι, κανείς δεν αμφισβήτησε τις ιστορικές σχέσεις της μονής Λαύρας του Κιέβου με τον Άγιον Όρος και ακόμη τη μετάβαση και παραμονή στον Άγιο Όρος του Οσίου Αντωνίου Πετσέρσκι. Στην πραγματικότητα, δεν παίζει κανένα ρόλο αν σήμερα δεν γνωρίζουμε σε ποιο ακριβώς μοναστήρι του Αγίου Όρους έζησε ο Όσιος Αντώνιος Πετσέρσκι. Αυτός έζησε στο Άγιο Όρος και ίδρυσε στην πατρίδα του τη Λαύρα του Σπηλαίου στο Κίεβο. Και οι δύο αυτοί χώροι είναι αγιασμένοι από την προσευχή, που επί δέκα αιώνες εξακολουθεί να δίνει ελπίδα στον κόσμο.