ΡΕΙΚΙ

Πόσοι από εμάς δεν έχουμε περπατήσει στα ελληνικά βουνά ή στην χερσόνησο του Αγίου Όρους και έχουμε προσπεράσει αδιάφορα δίπλα από κάτι θάμνους με σκούρο ροζ χρώμα οι οποίοι μάλιστα είναι ανθισμένοι τον Νοέμβριο όταν όλοι οι άλλοι θάμνοι και δέντρα αρχίζουν και κιτρινίζουν τα φύλλα τους. Πρόκειτα για το ρείκι, ένα θάμνο με πολύ μεγάλη οικολογική σημασία για τον κύκλο ζωής στην ελληνική φύση αλλά και ειδικότερα στην χλωρίδα αλλά και πανίδα της αθωνικής χερσονήσου, αφού σε αυτόν οφείλουν την επιβίωσή τους πολλά έντομά όπως οι μέλισσες τον χειμώνα. Ας δούμε τι πληροφορίες μπορέσαμε να μαζέψουμε για αυτό το φυτό.

Όνομα: Ρείκι

Επιστημονική ονομασία: Ερείκη η δενδρώδης – Erica arborea

Οικογένεια:                                      Ερεικωδών

Είδος φυτού:                                   Αειθαλείς θάμνος

Περίοδος ανθοφορίας:                    Φθινόπωρο, Χειμώνας

Εδαφικές απαιτήσεις:                     Χωρίς απαιτήσεις

Απαιτήσεις σε νερό:                        Μικρές

Απαιτήσεις σε φως:                        Μεγάλες

Αντοχή στο κρύο:                           Μεγάλη

Μέγιστο ύψος(m):                           3

Μέγιστη διάμετρος(m):                   2

Χρώμα άνθους:                              Λευκό, Ροζ, Μωβ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Υπάρχουν περίπου 700 είδη της οικογένειας των Ερεικωδών από τα οποία τα 600 βρίσκονται στη Νότιο Αφρική. Τα υπόλοιπα τα συναντούμε στα άλλα μέρη της Αφρικής, στην περιοχή της Μεσογείου και την υπόλοιπη Ευρώπη. Το ύψος του κυμαίνεται από 30-80 εκατοστά. Έχει μικρά, μακρόστενα φύλλα και μικρά άνθη χρώματος ροζ, μωβ ή λευκά που μοιάζουν με καμπανούλες. Τα άνθη τους έλκουν ιδιαίτερα τις μέλισσες.

Σε κάθε άνθος σχηματίζονται 30 περίπου σπόροι του φυτού, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε θάμνος παράγει κάθε έτος περισσότερους από 150.000 σπόρους. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους της ευρείας διάδοσης του φυτού σε μεγάλες εκτάσεις. Το μέλι που φτιάχνεται από τα άνθη των ρεικιών είναι πολύ ωφέλιμο και έχει τις ίδιες θεραπευτικές ιδιότητες με αυτές του φυτού. Τα κοκκινωπά κλαδιά της ερείκης έχουν μικρά και πυκνά φύλλα σε αντίθετη διάταξη, τα οποία φέρονται ανά τέσσερις δέσμες.

Η ερείκη αναπτύσσεται σε ηλιόλουστες θέσεις και όξινα χουμώδη εδάφη. Μπορεί να ευδοκιμήσει και σε ημισκιαζόμενες θέσεις, με μειωμένη όμως ανθοφορία. Φυτεύεται σε ομάδες, βραχόκηπους, γλάστρες καθώς και για εδαφοκάλυψη. Κλαδεύεται μετά την ανθοφορία της για να διατηρηθεί το σχήμα της. Πολλαπλασιάζεται με ημιξυλώδη μοσχεύματα το καλοκαίρι.

Παραδοσιακά, στη Βόρεια Ευρώπη φτιάχνουν τσάι από τα άνθη του φυτού, μαζί με άνθη βάτου, φύλλα μύρτιλλου, βερόνικα, θυμάρι και άγρια φράουλα. Το φυτό συλλέγεται κατά την περίοδο της ανθοφορίας του και χρησιμοποιείται φρέσκο ή αποξηραμένο για την παρασκευή ροφήματος.

Στη χώρα μας συναντώνται αυτοφυή 3 είδη, γνωστά με την κοινή ονομασία ρείκια. Είναι μελισσοκομικό φυτό καθώς ελκύει τις μέλισσες, και παράγει άριστης ποιότητας μέλι. Παρά την γευστικότητά του και την θρεπτική του αξία δεν έχει ιδιαίτερη εμπορική επιτυχία καθώς κρυσταλλώνει γρήγορα.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Τα κυριότερα συστατικά του είναι η ερικοδίνη που του προσδίδει αντισυπτικές ιδιότητες και η αρβουτοσίδη που δρα κατά των λοιμωδών φλεγμονών που συνοδεύουν την κυκλοφορική συμφόρηση και την υπερτροφία του προστάτη. Το βότανο περιέχει αλκαλοειδή, αρμπουτίνη, κιτρικό και φουμαρικό οξύ, πτητικό έλαιο, τανίνη, φυτικές χρωστικές και καροτίνη.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Βότανο γνωστό εδώ και εκατονταετίες. Την Καλλούνα τη χρησιμοποιούσαν οι θεραπευτές από την εποχή του Μεσαίωνα.
Έχει μακρά ιστορία στην παραδοσιακή βοτανολογία και έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σαν φαρμακευτικό φυτό στις ορεινές περιοχές της Ευρώπης, όπου υπάρχει αυτοφυές σε ολόκληρες εκτάσεις. Οι θεραπευτικές ιδιότητες του βοτάνου έχουν καταγραφεί ήδη από τον Μεσαίωνα. Αναφέρονται σε βιβλία του 7ου αιώνα μ.Χ. που περιγράφουν τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών. Σε ένα γερμανικό βιβλίο του γράφτηκε το 1565 αναφέρει τον διάσημο γιατρό της εποχής Πάουλους Εγκινέτα ο οποίος χρησιμοποιούσε τα άνθη, τα φύλλα και τους μίσχους του φυτού για να θεραπεύσει τους ασθενείς του από όλους τους τύπους πληγών (έλκη εσωτερικά και εξωτερικά). Ο Φουκς έγραψε το 1543 ότι το φυτό ανακουφίζει από τα δαγκώματα των εντόμων, ενώ ο σύγχρονός του Μάθιουλος το χρησιμοποιούσε για να θεραπεύει δαγκώματα φιδιών, μολύνσεις ματιών, ασθένειες της σπλήνας και για να διαλύει τον σχηματισμό λίθων στα εσωτερικά όργανα. Ο Νίκολας Αλεξάντερ, ένας Βενεδικτίνος μοναχός έγραψε ότι η κατανάλωση του εγχύματος ερείκης για τριάντα διαδοχικές μέρες πρωί και βράδυ ήταν επαρκής για να διαλύσει τις πέτρες από τους νεφρούς. Από τις αρχές του 20ου αιώνα η Ερείκη συνδέθηκε από τον ιατρικό κόσμο με την πρόληψη και θεραπεία των πετρών στην περιοχή των κύστεων και των νεφρών. Παραδοσιακά στη Βόρεια Ευρώπη έφτιαχναν ένα τσάι από τα άνθη του φυτού, μαζί με άνθη βάτου, φύλλα μύρτιλλου, βερόνικα, θυμάρι και άγρια φράουλα.

Η Ερείκη χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην παραδοσιακή βοτανολογία, κυρίως στις ορεινές περιοχές της Ευρώπης, όπου υπάρχει αυτοφυής, σε ολόκληρες εκτάσεις, ως θεραπευτικό φυτό.

Ο Διοσκουρίδης τη συνιστούσε για τα τσιμπήματα των φιδιών.

Ο Γαληνός ανέφερε πως προκαλεί εφίδρωση.

Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, ο Matthiole και ο μοναχός Nikolas Alexandre πίστευαν ότι δρούσε κατά της λιθίασης του ουροποιητικού.

Σε ένα γερμανικό βιβλίο του 1565 που βρέθηκε, αναφέρεται ότι ο διάσημος τότε γιατρός Πάουλους Εγκινέτα χρησιμοποιούσε τα άνθη, τους μίσχους και τα φύλλα του φυτού, για να θεραπεύει κάθε είδους πληγές.

Ο Φουκς έγραψε το 1543 ότι το φυτό ανακουφίζει από τα δαγκώματα των εντόμων.

Από τις αρχές του 20ου αιώνα η Ερείκη συνδέθηκε από τον ιατρικό κόσμο με την πρόληψη και θεραπεία των πετρών στην περιοχή των κύστεων και των νεφρών.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Είναι βότανο διουρητικό και αντισηπτικό των αγωγών του ουροποιητικού συστήματος. Χρησιμοποιείται στην παρασκευή πολλών αποκαθαρτικών και αποχρεμπτικών μιγμάτων βοτάνων.  Διαθέτει τη φήμη ήπιου ηρεμιστικού, αλλά πιο σημαντική ιδιότητα για τους σύγχρονους βοτανολόγους είναι η δράση του ως αντισηπτικού του ουροποιητικού, κάτι που οφείλεται στην αρμπουτίνη που περιέχει. Χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία των ρευματισμών και της ποδάγρας. Ένα μπάνιο με ρεικόνερο μπορεί να ανακουφίσει τους πόνους από τους ρευματισμούς.
Το αφέψημα του βοτάνου έχει ευρύ φάσμα δράσης. Χρησιμοποιείται για τις πέτρες στο ουρικό σύστημα, ασθένειες των νεφρών, χρόνια κυστίτιδα, προστάτη και οιδήματα. Για τον προστάτη συστήνονται να πίνονται αφεψήματα και να γίνονται κλύσματα. Παίρνεται επίσης στη γαστρίτιδα με υπερέκκριση πεπτικών υγρών, κολικούς των εντέρων συνοδευόμενοι από διάρροια, στις ασθένειες του συκωτιού και της χολής και για τον βήχα και τα κρυολογήματα. Το φυτό έχοντας επίσης ηρεμιστικές ιδιότητες χρησιμοποιείται ως αντιφλεγμονώδες μέσο στις φλεγμονές της κοιλότητας του στόματος και του λαιμού.
Σήμερα χρησιμοποιείται στην ομοιοπαθητική ένα βάμμα των ανθισμένων φυτών (βάμμα των ανθισμένων κλαριών για την θεραπεία των παθήσεων των νεφρών και των αγωγών του ουροποιητικού συστήματος.

Είναι στυπτικό, ελαφρώς ηρεμιστικό και υπνωτικό βότανο, με διουρητικές, αποχρεμπτικές και εφιδρωτικές ιδιότητες.

Η ερείκη είναι διουρητική και συγχρόνως απολυμαντική του ουροποιογεννητικού συστήματος.

Το αφέψημα του φυτού βοηθά στη χρόνια κυστίτιδα, στους κολικούς των νεφρών, καταπολεμά τις πέτρες που σχηματίζονται στο ουροποιητικό σύστημα και δρα κατά των οιδημάτων.

Βοηθά σε προβλήματα γαστρίτιδας με υπερέκκριση πεπτικών υγρών, κολικούς των εντέρων συνοδευόμενους από διάρροια, στις ασθένειες του συκωτιού και της χολής.

Χάρη στις ηρεμιστικές του ιδιότητες όταν το πίνουμε βοηθά στη νευρική υπερδιέγερση, τη νευρική εξάντληση και την αϋπνία.

Τονώνει την όρεξη

Κατά των ρευματισμών

Κατά του βήχα, του κρυολογήματος και της γενικής κατάπτωσης του οργανισμού

Ως αντιφλεγμονώδες βοηθά στις φλεγμονές του λαιμού και της στοματικής κοιλότητας.

Σε αρθρίτιδα, πολυαρθρίτιδα, ρευματισμό και ποδάγρα βοηθά τόσο το ρόφημα όσο και η εξωτερική χρήση με κομπρέσες και μπάνια.

Αν χρησιμοποιηθεί σε ζεστό λουτρό, αυξάνει το μυικό τόνο. Επομένως, είναι χρήσιμο βότανο σε αθλητές και ασθενείς που αναρρώνουν και έχουν αποδυναμωθεί από μια μακρά παραμονή στο κρεβάτι.

Οι αποτοξινωτικές ιδιότητες που έχει, βοηθούν στην αποβολή των επιβλαβών υπολειμμάτων που κατακρατούνται στο σώμα όπως η ουρία, το ουρικό οξύ και το οξαλικό οξύ.

Έτσι, η ερείκη συνιστάται σε άτομα των οποίων η διατροφή είναι πολύ βαριά. Με πολλά ζωικά προϊόντα, καθώς μια τέτοια διατροφή περιέχει πολλές πουρίνες και γεμίζει τον οργανισμό με απόβλητα.

ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ

Οι Κέλτες παρασκεύαζαν ένα υδρόμελι από ένα αφέψημα από ανθισμένες κορυφές ερείκης που είχε υποστεί ζύμωση με μέλι.

Ένα παρόμοιο ποτό παρασκευαζόταν στο Αρχιπέλαγος των Εβρίδων αλλά το μέλι αντικαταστάθηκε με κριθάρι.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ

Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ρίχνουμε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρό βότανο σε ένα ποτήρι νερό και το βράζουμε για ένα λεπτό. Σβήνουμε τη φωτιά και το αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε μισό ποτήρι τρεις φορές την ημέρα πριν το φαγητό.
Για μπάνιο βράζουμε 500 γραμμάρια βοτάνου σε 5 λίτρα νερό. Αυτό το αφέψημα το ρίχνουμε στο νερό του μπάνιου.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

Αν το βότανο ληφθεί εσωτερικά σε μεγάλες ποσότητες παρουσιάζει ελαφρώς ναρκωτική δράση. Να τηρούμε τη συνιστώμενη δοσολογία.

ΜΕΛΙ ΡΕΙΚΙ

Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη μελιού, ανάλογα με το φυτό, το οποίο χρησιμοποιούν οι μέλισσες για να τραφούν. Το ρείκι είναι ένα εξαιρετικό φυτό για την παραγωγή μελιού, πολύ απλά επειδή έχει ορισμένες μοναδικές ιδιότητες που κάνουν καλό στην υγεία του ανθρώπου.

Αυτές τις ιδιότητες τις περνάει φυσικά και στο μέλι και γι' αυτό τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί κατακόρυφα η δημοφιλία του και ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι το αναζητούν στην αγορά.

Το ρείκι (Erica manipuliflora, ερείκη η σπονδυλανθής) ανήκει στην οικογένεια των Ερεικωδών. Ως βότανο περιέχει αλκαλοειδή, αρμπουτίνη, κιτρικό και φουμαρικό οξύ, πτητικό έλαιο, τανίνη και καροτίνη. Έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σαν φαρμακευτικό φυτό στις ορεινές περιοχές της Ευρώπης, όπου υπάρχει αυτοφυές σε ολόκληρες εκτάσεις. Οι θεραπευτικές ιδιότητες του βοτάνου έχουν καταγραφεί ήδη από τον Μεσαίωνα, αφού αναφέρονται σε βιβλία του 7ου αιώνα μ.Χ.

Είναι στυπτικό, ελαφρώς ηρεμιστικό και υπνωτικό βότανο, με διουρητικές, αποχρεμπτικές και εφιδρωτικές ιδιότητες. Δρα ως αντισηπτικό και αντιφλεγμονώδες ιδιαίτερα στο ουροποιητικό σύστημα.

Το αφέψημα του φυτού δρα θετικά στις πέτρες που σχηματίζονται στο ουροποιητικό σύστημα, καταπολεμάει τον κολικό των νεφρών, την χρόνια κυστίτιδα και τα οιδήματα, ενώ συμβάλλει στην μείωση της πιθανότητας προβλήματος στον προστάτη.

Βοηθά, επίσης, σε προβλήματα γαστρίτιδας με υπερέκκριση πεπτικών υγρών, κολικούς των εντέρων συνοδευόμενους από διάρροια και σε ασθένειες του ήπατος και της χολής. Χάρη στις ηρεμιστικές του ιδιότητες, βοηθάει στην μείωση της νευρικής υπερδιέγερσης, στη νευρική εξάντληση και την αϋπνία.

Σε έρευνα το 2012 βρέθηκε ότι το μέλι από το φυτό ρείκι είχε την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε φαινόλες. Επίσης, η υψηλή ποσότητα των αντιοξειδωτικών του μελιού ερείκης βοηθά στην απομάκρυνση των ελεύθερων ριζών που παράγονται ως αποτέλεσμα των μεταβολικών αντιδράσεων και αλληλεπιδράσεων με τους εξωτερικούς ρύπους του περιβάλλοντος. Η εξόντωση αυτών των ελευθέρων ριζών προλαμβάνει τη γήρανση και βελτιώνει τη γενική υγεία.