Θα
ήταν πραγματικά μεγάλη μας παράλειψη να μην αναφερθούμε στον αρκουδόβατο, ένα αναρριχώμενο
φυτό που συναντάμε πολύ συχνά στην αθωνική χερσόνησο και είναι ένα από τα
δυσκολότερα εμπόδια που έχουμε να αντιμετωπίσουμε όταν καθαρίζουμε κάποιο
μονοπάτι. Νομίζουμε ότι του αξίζει μία ανάρτηση με πληροφορίες και στοιχεία για
αυτό στο blog
μας για όλη αυτή
την αντίσταση που μας παρουσιάζει όταν ερχόμαστε αντιμέτωπη μαζί του στα
κλειστά μονοπάτια.
ΑΡΚΟΥΔΟΒΑΤΟΣ/Επιστημονική ονομασία: Smilax
aspera
Μοιάζει
κάπως με φραγκοστάφυλο κι έχει πίσω του μια θλιβερή ερωτική ιστορία.Ο
Αρκουδόβατος ή Smilax aspera, ή ακρέβατος όπως τον αποκαλούν στην Κρήτη, είναι
ένα αναρριχώμενο φυτό, ένας βάτος αρκετά διαδεδομένος σε όλη τη Μεσόγειο. Αναρριχώμενο
πολυετές φυτό της περιοχής της Αρχαίας Θουρίας. Άλλες ονομασίες που συναντώνται σε διάφορες περιοχές της χώρας μας,
είναι: Αρκόβατος, Ακρέβατος, Ξυλόβατος, Σμιλάγγι, Σαρσαπαρίλλη, κ.α.
Είναι δίοικο φυτό, δηλ. έχουμε διαφορετικά αρσενικά και θηλυκά φυτά. Τα φύλλα του είναι δερματώδη και καρδιόσχημα Οι βλαστοί του από τη στιγμή που θα αναρριχηθούν σε κάποιο δέντρο, και σε αυτό βοηθούν οι 2 έλικες που έχουν στη βάση των μίσχων, αποκτούν μεγάλο μήκος και πλέκονται τόσο πυκνά που μπορούν να σκοτώσουν το δέντρο που αναρριχώνται. Τα στελέχη του είναι γεμάτα με γυριστά αγκάθια, που σε κάποιον απρόσεκτο προσφέρουν μια πολύ επώδυνη εμπειρία. Από την άλλη, τα αγκάθια αυτά προσφέρουν ένα πολύ καλό καταφύγιο σε μικρόσωμα ζώα όταν θέλουν να αποφύγουν τους μεγαλύτερους σε μέγεθος εχθρούς των.
Ξεκινάει την ανθοφορία του από τέλος Αυγούστου μέχρι τα μέσα Νοέμβριου στις πιο δροσερές περιοχές. Τα μικρά και λευκά-ρόδινα άνθη του έχουν μια ευχάριστη και πολύ δυνατή, σχεδόν μεθυστική, μυρωδιά. Μετά τη γονιμοποίηση βγάζει και τις ράγες του, τους κόκκινους καρπούς του, που είναι μια καλή πηγή τροφής για τα πουλιά. Συχνά βλέπουμε την ίδια περίοδο ανθοφορία και καρποφορία.
Είναι από τα λίγα φυτά που ανθοφορούν το φθινόπωρο, και αυτό το κάνει χρήσιμο μελισσοκομικό φυτό μιας και προσφέρει γύρη και νέκταρ σε μια δύσκολη εποχή για τα μελίσσια. Θα το βρούμε να αναρριχάται κυρίως σε κορμούς δέντρων και θάμνων ή και σε φράχτες και μπορεί να φτάσει και τα 4 μέτρα ύψος. Προτιμά περιοχές με υγρασία και πυκνή βλάστηση. Θα το βρούμε και σε χαμηλά υψόμετρα, συχνά κοντά στη θάλασσα ή μέσα σε ελαιώνες, αλλά και σε δάση, κυρίως πευκοδάση, μέχρι 1200 μέτρα υψόμετρο.Το λατινικό όνομα του προέρχεται από τη μυθική νύμφη Σμίλη και τη λέξη «asper που σημαίνει τραχύς. Σύμφωνα με τη ελληνική μυθολογία, η πανέμορφη νύμφη Σμίλαξ ερωτεύτηκε έναν νεαρό Σπαρτιάτη, τον Κρόκο, με τον οποίο όμως για κακή της τύχη ήταν ερωτευμένος και ο ίδιος ο θεός Ερμής. Έτσι η Άρτεμις, ή κατ άλλους ο Ερμής για να δώσει τέλος σε αυτό το μαρτύριο του ανεκπλήρωτου έρωτα μεταμόρφωσε το Κρόκο στο γνωστό, όμορφο και με εξαιρετικές ιδιότητες, φυτό ενώ η Αφροδίτη, που λυπήθηκε τη Σμίλαξ, μεταμόρφωσε κι εκείνη σε αναρριχώμενο φυτό για να βρίσκεται στη φύση κοντά στον αγαπημένο της. Υπάρχει και μια διαφορετική εκδοχή του μύθου. Αυτή μας λέει πως ο Κρόκος ήταν ένας όμορφος νεαρός που επειδή η Νύμφη Σμίλαξ αρνήθηκε την αγάπη του ζήτησε από τους θεούς να τον μεταμορφώσουν σε λουλούδι. Οι θεοί άκουσαν την παράκληση του μεταμορφώνοντας τον στο ομώνυμο φυτό κρόκο. Η Σμίλαξ, μην αντέχοντας το κακό που προκάλεσε, ζήτησε κι εκείνη από τους θεούς να την κάνουν φυτό, ελπίζοντας πως θα ήταν κοντά στον Κρόκο που την αγάπησε. Οι θεοί πράγματι τη μεταμόρφωσαν στο φυτό Σμίλαξ. Όμως ήθελαν να την τμωρήσουν κιόλας, επειδή δεν ανταποκρίθηκε στην αγάπη του Κρόκου, κι έτσι την καταδίκασαν όσο και να θέλει να είναι κοντά του να μην μπορεί, γιατί όσο μεγαλώνει τόσο αναρριχάται και απομακρύνεται. Για τον αρκουδόβατο έχουμε περιγραφές και από τον Θεόφραστο και από τον Διοσκουρίδη, ο οποίος το θεωρούσε αντίδοτο για όλα τα δηλητήρια.
Τέλη του καλοκαιριού αρχίζει η ανθοφορία του με τα άνθη του να έχουν μια ευχάριστη και πολύ δυνατή, σχεδόν μεθυστική, μυρωδιά. Αμέσως μετά εμφανίζονται οι κόκκινοι, σαν φωτιά, καρποί του, οι οποίο αποτελούν τροφή για τα πουλιά. Είναι από τα λίγα φυτά που ανθοφορούν μέχρι και το φθινόπωρο, και αυτό το κάνει χρήσιμο μελισσοκομικό φυτό, μιας και προσφέρει γύρη και νέκταρ σε μια δύσκολη εποχή για τα μελίσσια. Συνήθως ο αρκουδόβατος αναρριχάται σε κορμούς δέντρων και θάμνων ή σε φράχτες και μπορεί να φτάσει και τα 4 μέτρα ύψος. Προτιμά περιοχές με υγρασία και πυκνή βλάστηση. Να πούμε πως στο γένος Smilax ανήκουν 300-350 είδη πολλά από τα οποία χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην φαρμακοβιομηχανία του δυτικού κόσμου επειδή περιέχουν πολύτιμες θεραπευτικές ουσίες. Θεωρείται ότι έχει παρόμοιες ιδιότητες με την Sarsaparilla ή Sarzaparilla, όπως ονομάζονται αρκετά είδη της Κεντρικής Αμερικής και της Τζαμάικας που χρησιμοποιούσαν οι ιθαγενείς για διάφορους φαρμακευτικούς σκοπούς, κυρίως τις ρίζες τους, ενώ οι αρχαίοι έλληνες είχαν βρεί σε αυτά το αντίδοτο για τα δηλητήρια. Όταν εμφανίστηκε η σύφιλη στο νέο κόσμο με τους πρώτους άποικους, χρησιμοποιούταν το φυτό κατά κόρον για τη θεραπεία της. Ακόμη, είδος της έχει χρησιμοποιηθεί σαν βάση για κάποια ποτά και μπύρες. Οι τρυφερές κορφές του, εξάλλου τρώγονται όπως τα σπαράγγια. Η ρίζα χρησιμοποιείται για να φτιαχτεί το ποτό σαρσαπαρίλλα (sarsaparilla) και άλλες μπύρες , καθώς και τα φυτικά ροφήματα, όπως το δημοφιλές Baba Roots από την Τζαμάικα. +
Είναι δίοικο φυτό, δηλ. έχουμε διαφορετικά αρσενικά και θηλυκά φυτά. Τα φύλλα του είναι δερματώδη και καρδιόσχημα Οι βλαστοί του από τη στιγμή που θα αναρριχηθούν σε κάποιο δέντρο, και σε αυτό βοηθούν οι 2 έλικες που έχουν στη βάση των μίσχων, αποκτούν μεγάλο μήκος και πλέκονται τόσο πυκνά που μπορούν να σκοτώσουν το δέντρο που αναρριχώνται. Τα στελέχη του είναι γεμάτα με γυριστά αγκάθια, που σε κάποιον απρόσεκτο προσφέρουν μια πολύ επώδυνη εμπειρία. Από την άλλη, τα αγκάθια αυτά προσφέρουν ένα πολύ καλό καταφύγιο σε μικρόσωμα ζώα όταν θέλουν να αποφύγουν τους μεγαλύτερους σε μέγεθος εχθρούς των.
Ξεκινάει την ανθοφορία του από τέλος Αυγούστου μέχρι τα μέσα Νοέμβριου στις πιο δροσερές περιοχές. Τα μικρά και λευκά-ρόδινα άνθη του έχουν μια ευχάριστη και πολύ δυνατή, σχεδόν μεθυστική, μυρωδιά. Μετά τη γονιμοποίηση βγάζει και τις ράγες του, τους κόκκινους καρπούς του, που είναι μια καλή πηγή τροφής για τα πουλιά. Συχνά βλέπουμε την ίδια περίοδο ανθοφορία και καρποφορία.
Είναι από τα λίγα φυτά που ανθοφορούν το φθινόπωρο, και αυτό το κάνει χρήσιμο μελισσοκομικό φυτό μιας και προσφέρει γύρη και νέκταρ σε μια δύσκολη εποχή για τα μελίσσια. Θα το βρούμε να αναρριχάται κυρίως σε κορμούς δέντρων και θάμνων ή και σε φράχτες και μπορεί να φτάσει και τα 4 μέτρα ύψος. Προτιμά περιοχές με υγρασία και πυκνή βλάστηση. Θα το βρούμε και σε χαμηλά υψόμετρα, συχνά κοντά στη θάλασσα ή μέσα σε ελαιώνες, αλλά και σε δάση, κυρίως πευκοδάση, μέχρι 1200 μέτρα υψόμετρο.Το λατινικό όνομα του προέρχεται από τη μυθική νύμφη Σμίλη και τη λέξη «asper που σημαίνει τραχύς. Σύμφωνα με τη ελληνική μυθολογία, η πανέμορφη νύμφη Σμίλαξ ερωτεύτηκε έναν νεαρό Σπαρτιάτη, τον Κρόκο, με τον οποίο όμως για κακή της τύχη ήταν ερωτευμένος και ο ίδιος ο θεός Ερμής. Έτσι η Άρτεμις, ή κατ άλλους ο Ερμής για να δώσει τέλος σε αυτό το μαρτύριο του ανεκπλήρωτου έρωτα μεταμόρφωσε το Κρόκο στο γνωστό, όμορφο και με εξαιρετικές ιδιότητες, φυτό ενώ η Αφροδίτη, που λυπήθηκε τη Σμίλαξ, μεταμόρφωσε κι εκείνη σε αναρριχώμενο φυτό για να βρίσκεται στη φύση κοντά στον αγαπημένο της. Υπάρχει και μια διαφορετική εκδοχή του μύθου. Αυτή μας λέει πως ο Κρόκος ήταν ένας όμορφος νεαρός που επειδή η Νύμφη Σμίλαξ αρνήθηκε την αγάπη του ζήτησε από τους θεούς να τον μεταμορφώσουν σε λουλούδι. Οι θεοί άκουσαν την παράκληση του μεταμορφώνοντας τον στο ομώνυμο φυτό κρόκο. Η Σμίλαξ, μην αντέχοντας το κακό που προκάλεσε, ζήτησε κι εκείνη από τους θεούς να την κάνουν φυτό, ελπίζοντας πως θα ήταν κοντά στον Κρόκο που την αγάπησε. Οι θεοί πράγματι τη μεταμόρφωσαν στο φυτό Σμίλαξ. Όμως ήθελαν να την τμωρήσουν κιόλας, επειδή δεν ανταποκρίθηκε στην αγάπη του Κρόκου, κι έτσι την καταδίκασαν όσο και να θέλει να είναι κοντά του να μην μπορεί, γιατί όσο μεγαλώνει τόσο αναρριχάται και απομακρύνεται. Για τον αρκουδόβατο έχουμε περιγραφές και από τον Θεόφραστο και από τον Διοσκουρίδη, ο οποίος το θεωρούσε αντίδοτο για όλα τα δηλητήρια.
Τέλη του καλοκαιριού αρχίζει η ανθοφορία του με τα άνθη του να έχουν μια ευχάριστη και πολύ δυνατή, σχεδόν μεθυστική, μυρωδιά. Αμέσως μετά εμφανίζονται οι κόκκινοι, σαν φωτιά, καρποί του, οι οποίο αποτελούν τροφή για τα πουλιά. Είναι από τα λίγα φυτά που ανθοφορούν μέχρι και το φθινόπωρο, και αυτό το κάνει χρήσιμο μελισσοκομικό φυτό, μιας και προσφέρει γύρη και νέκταρ σε μια δύσκολη εποχή για τα μελίσσια. Συνήθως ο αρκουδόβατος αναρριχάται σε κορμούς δέντρων και θάμνων ή σε φράχτες και μπορεί να φτάσει και τα 4 μέτρα ύψος. Προτιμά περιοχές με υγρασία και πυκνή βλάστηση. Να πούμε πως στο γένος Smilax ανήκουν 300-350 είδη πολλά από τα οποία χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην φαρμακοβιομηχανία του δυτικού κόσμου επειδή περιέχουν πολύτιμες θεραπευτικές ουσίες. Θεωρείται ότι έχει παρόμοιες ιδιότητες με την Sarsaparilla ή Sarzaparilla, όπως ονομάζονται αρκετά είδη της Κεντρικής Αμερικής και της Τζαμάικας που χρησιμοποιούσαν οι ιθαγενείς για διάφορους φαρμακευτικούς σκοπούς, κυρίως τις ρίζες τους, ενώ οι αρχαίοι έλληνες είχαν βρεί σε αυτά το αντίδοτο για τα δηλητήρια. Όταν εμφανίστηκε η σύφιλη στο νέο κόσμο με τους πρώτους άποικους, χρησιμοποιούταν το φυτό κατά κόρον για τη θεραπεία της. Ακόμη, είδος της έχει χρησιμοποιηθεί σαν βάση για κάποια ποτά και μπύρες. Οι τρυφερές κορφές του, εξάλλου τρώγονται όπως τα σπαράγγια. Η ρίζα χρησιμοποιείται για να φτιαχτεί το ποτό σαρσαπαρίλλα (sarsaparilla) και άλλες μπύρες , καθώς και τα φυτικά ροφήματα, όπως το δημοφιλές Baba Roots από την Τζαμάικα. +
ι ρίζες μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε σούπες ή
να φαγωθούν μαγειρευτές. Τα μούρα (οι κόκκινοι καρποί) μπορούν να καταναλωθούν
τόσο ωμοί όσο και μαγειρεμένοι. Από τις ώριμες έλικες λαμβάνεται μια
κόκκινη χρωστική ουσία που χρησιμοποιείται στην βαφική. Το φυτό επίσης
συχνά καλλιεργείται ως αδιαπέραστος φράκτης στους κήπους. Η ρίζα
χρησιμοποιείται στην ιατρική διότι έχει μαλακτικές, απολυμαντικές ,
καθαρτικές, εφιδρωτικές, διουρητικές, διεγερτικές και τονωτικές
ιδιότητες. Ως ομοιοπαθητικό φάρμακο σχετίζεται έντονα με το ουροποιητικό
σύστημα, και το δέρμα. Χρησιμοποιείται κυρίως σε οξέα περιστατικά, σε
ουρολοιμώξεις, δυσουρία (χαρακτηριστικός ο πόνος στο τέλος της ούρησης),
κυστίτιδες, κολικό νεφρού, αιματουρία, πυουρία, πέτρες νεφρών ή ουροδόχου
κύστης, ιζηματώδη ούρα. Επιπρόσθετα θεωρείται ένα από τα καλύτερα φάρμακα
αποτοξίνωσης και χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση του σωματικού και ψυχικού
στρές και την χαλάρωση του σώματος . Η ρίζα έχει όλα τα συστατικά του φαρμάκου
που κυκλοφορει με το όνομα : sarsaparilla και
χρησιμοποιείται σαν αντιοξειδωτικό για τον καθαρισμό του αίματος,
την καταπολέμηση βακτηρίων, την προστασία του συκωτιού, την αύξηση της
ούρησης, τη διέγερση της πέψης και πολλές άλλες δράσεις. Ακόμη το
φυτό έχει χρησιμοποιηθεί σαν φυτικό φάρμακο για την χαλάρωση των μυών,
ρευματικού πόνου, ως διουρητικό, εφιδρωτικό, διεγερτικό και έχει χρησιμοποιηθεί
παραδοσιακά για τη θεραπεία της υπέρτασης,
διαβήτη, πεπτικές διαταραχές, και δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης. Τέλος
τα ώριμα φρούτα πιέζονται και εφαρμόζονται στο δέρμα για τη θεραπεία της
ψώρας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου