ΑΘΩΝΙΑΔΑ ΣΧΟΛΗ

Η Αθωνιάδα Ακαδημία ή Αθωνιάδα Σχολή είναι σχολή η οποία λειτουργεί στις Καρυές του Αγίου Όρους.

ΑΘΩΝΙΑΔΑ ΣΧΟΛΗ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΑΘΩΝΙΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗΣ

Στο Άγιο Όρος με την επωνυμία «Αθωνιάς Σχολή» λειτούργησαν κατά περιόδους διάφορες σχολές. Στην Ι.Μ. Μεγίστης Λαύρας πρώτος ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης δημιουργεί σχολείο. Μέχρι και σήμερα οι μοναχοί ονομάζουν τον χώρο που γινόταν τότε τα μαθήματα «σχολείο». Οργανωμένη όμως σχολή, σύμφωνα με τις μαρτυρίες που έχουμε, ιδρύεται κατά την εποχή της φιλολογικής και καλλιτεχνικής άνθησης στην δυναστεία των Παλαιολόγων, τον 13ο αιώνα, στο Ιδρυτικό κελί Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος με την επωνυμία «Ιβηριτική Θεολογική σχολή», η οποία αποτελεί καθαρά Ελληνική σχολή. Το 17^ο αι. παρατηρούμε έντονες προσπάθειες των παπικών να εισέλθουν στο περιβολή της Παναγίας και να ιδρύσουν Σχολή και μονή. Η ορθόδοξη Εκκλησία με αγωνία αμύνεται και με πολλές προσπάθειες απομακρύνει τον κίνδυνο. Το 1749 οι Βατοπαιδινοί Πατέρες με τις φιλότιμες προσπάθειες του Προηγουμένου «Μελετίου και την προτροπή του Πατριάρχου Κων/πόλεως Κυρίλλου του Ε΄ (1748-1751,1752-1757), ο οποίος εκδίδει και το σχετικό Σιγγίλιο, πρωτοστατούν στην ίδρυση σχολείου κοντά στην Ι.Μ.Βατοπαιδίου και το οποίο ονομάζεται αργότερα από τον Ευγένιο Βούλγαρη «Αθωνιάς Εκκλησιαστική Ακαδημία». Ιδρύθηκε αρχικά το 1749, επί Πατριαρχίας Κύριλλου Ε΄, και στεγάστηκε σε κτίριο της Μονής Βατοπεδίου. Αν και τα οικονομικά των μοναστηριών βρίσκονταν σε άθλια οικονομική κατάσταση την εποχή εκείνη, ιδρύθηκε η Σχολή αυτή με σκοπό τη διάδοση της ελληνικής παιδείας. Πρώτος Σχολάρχης διορίζεται ο ιεροδιάκονος Νέοφυτος Καυσοκαλυβίτης ο οποίος σχολαρχεί για 3 χρόνια. Μετά την παραίτηση του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1752, διορίζει σχολάρχη τον Αρχιμανδρίτη του Παναγίου Τάφου Αγάπιο ο οποίος ερχόμενος να αναλάβει τα καθήκοντα σφαγιάστηκε από τους Τούρκους στις 18 Αυγούστου 1752 στη Θέρμη έξω από την Θεσσαλονίκη. Η χορεία των Αγίων Μαρτύρων της Σχολής έχει ανοίξει. Στην συνέχεια διορίζεται διευθυντής  της Ακαδημίας ο διαφωτιστής κληρικός Ευγένιος Βούλγαρης.  Επί των ημερών του η Αθωνιάδα ονομάζεται «Αθωνιάς Ακαδημία» τίτλο που φέρει ως σήμερα. Βλέπει μέρες ακμής, προσελκύει πλήθος μαθητών και καθίσταται περίφημη όχι μόνο στον ορθόδοξο κόσμο αλλά και πέραν αυτού. Πολλοί μαθητές προσέρχονται για να μαθητεύσουν σ’ αυτήν και να ακούσουν τον μεγάλο αυτόν διδάσκαλο. 

Μεταξύ αυτών ιδιαίτερη θέση κατέχουν ο Ισαπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άνθιμος ο Ολυμπιώτης, ο Ιώσηπος Μοισιόδακας, ο Σέργιος Μακραίος, ο Χριστόφορος Προδρομίτης, ο Όσιος Αθανάσιος Πάριος, ο Δαμασκηνός Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ο Παΐσιος Καυσοκαλυβίτης, ο Ιωάννης Πέζαρος, ο Διονύσιος Πλαταμώνος. Επίσης διατελούν μαθητές ο Άγιος Αθανάσιος ο Κουλακιώτης, ο Κτήτορας της Μονής του Μεγάλου Δένδρου στην Πάρο Όσιος Κύριλλος Παπαδόπουλος, ο πρώτος Σχολάρχης της θεολογικής Σχολής της Χάλκης Κωνσταντίνος Τυπάλδος (Μητροπολίτης Σταυρουπόλεως) όπως επίσης και ο πρώτος Σχολάρχης της ιδρυθείσης από τον Καποδίστρια Ιερατικής Σχολής στον Πόρο, Προκόπιος Δενδρινός και ο καθηγητής της Βενέδικτος.

Δίδαξαν σε αυτήν λαμπρά ονόματα όπως ο Μελέτιος Βατοπεδινός, ο Νικόλαος Ζερζούλης, ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης, ο Νικόδημος ο Αγιορείτης και ο μετέπειτα Πατριάρχης Αλεξανδρείας Κυπριανός. Στους μαθητές διδάσκονταν θεολογία, φιλοσοφία και λογική. Η Ακαδημία σύντομα απέκτησε ιδιαίτερη φήμη και προσέλκυσε μεγάλο αριθμό σπουδαστών. Μεταξύ αυτών οι Κοσμάς ο Αιτωλός, Ιώσηπος Μοισιόδαξ, Χριστόφορος Μακραίος, Χριστόδουλος Παμπλέκης, Γαβριήλ Καλωνάς, Αθανάσιος Πάριος και ο Ρήγας Φεραίος.

Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΑΘΩΝΙΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗΣ

Μετά την παραίτηση του Βούλγαρη, η Αθωνιάδα Ακαδημία περιήλθε σε μαρασμό. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο μετά την αποχώρηση του Ευγενίου καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για την διατήρηση και ανόρθωση της Σχολής. Αποστέλλει δασκάλους και σχολάρχες και με εράνους και με ιδιαίτερη φροντίδα τη διατηρεί. Το 1771 καλεί για Σχολάρχη τον απόφοιτο της Σχολής Αθανάσιο Πάριο. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφέρουμε ως μαθητή τον Εθνομάρτυρα και πρόδρομο της Ελληνικής Επανάστασης, το Ρήγα Φεραίο (ο οποίος συνελήφθη στην Βιέννη και θανατώθηκε στο Βελιγράδι, από τους τούρκους), η προσφορά του οποίου διαχρονικά αναγνωρίζεται ως ανεκτίμητη, για την ιδέα της ορθόδοξης κοινοπολιτείας και την συνένωση των Ορθοδόξων Λαών των Βαλκανίων. Την 1 η Ιουνίου 1801, έτος Πατριάρχου Νεοφύτου Ζ΄ διορίζονται ως επίτροποι της Σχολής στο Άγ. Όρος 1) ο πρώην Τρίκκης Αμβρόσιος, 2) ο μοναχός Χριστόφορος Προδρομίτης (απόφοιτος της Σχολής) και 3) ο Άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης, ενώ στη Γαλλία διορίζεται ο Αδαμάντιος Κοραής με σκοπό να βοηθήσει στην αναδιοργάνωση της Σχολής η κρίση της οποίας αρχίζει να γίνεται αισθητή λόγω των δυσκολιών της εποχής. Πολύ χρήσιμο είναι επίσης να αναφέρουμε ότι με απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη Νεοφύτου Ζ΄ διατελεί ειδικός για την Αθωνιάδα Πατριαρχικός Έξαρχος ο εξόριστος τότε στο Άγ. Όρος Οικ. Πατριάρχης Εθνομάρτυρας Γρηγόριος ο Ε?, ο οποίος και προσφέρει με τη σειρά του πολύτιμες υπηρεσίες.

Το 1821 διέκοψε την λειτουργία της. Τελευταίος δάσκαλός της ήταν ο Αθανάσιος Φιλιππίδης ή Φιλιππουπολίτης, που διορίστηκε στα 1804. Ο άλλοτε μαθητής του Ευγενίου Βούλγαρη και γνωστός λόγιος Ιώσηπος Μοισιόδαξ, σχολάρχης στο Ιάσιο, στα 1769 έγραφε:

«Μιά βολή όμματος θλιβερά επ΄εκείνη τη πολυκροτουμένη Σχολή του Άθωνος, η συμφορά και η ερημία της οποίας, ώστε να ομιλήσω τοιουτοτρόπως, έτι και νύν αχνίζει ενώπιον ημών. Που ο κλεινός Ευγένιος, που η πολυπληθής χορεία των μαθητών, ήτις εν χαρά της Ελλάδος πάσης συνεκρότει ένα Ελικώνα νέων Μουσών και μουσοτρόφων! Εφυγαδεύθη εκείνος, εφυγαδεύθη αυτή. Βροντή νεμέσεως επέπεσε και εσκόρπισε διδάσκοντας και διδασκομένους, και η οικοδομική εκείνη, υπέρ της οποίας ο τοσούτος θρούς εν τη βασιλευούση και εν εν τη λοιπή Ελλάδι, κατήντησε οίμοι! η κατοικία, η φωλέα των κοράκων».

Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΘΩΝΙΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗΣ, «Η ΝΕΑ ΑΘΩΝΙΑΔΑ»

Η σχολή επανιδρύθηκε το 1842 και για ένα διάστημα λειτούργησε σε κτίριο που κτίστηκε το 1844 με εράνους στις Καρυές. Πιο συγκεκριμένα Το 1842 επαναλειτουργεί στις Καρυές. Με εράνους οικοδομείται το νέο κτήριο στις Καρυές το 1844. Ο Ζώης Καπλάνης και ο Ευγένιος Βούλγαρης με τις διαθήκες τους αφήνουν ένα σεβαστό ποσό για τη συντήρηση της Σχολής. Διδάσκουν σ’ αυτήν σπουδαίοι άνδρες όπως ο Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός, ο Δανιήλ Παντοκρατορινός, ο Χριστόφορος Προδρομίτης, ο Χρυσόστομος Λαυριώτης, ο Ιωάσαφ Λαυριώτης και άλλοι. Από το 1930 στεγάζεται στη Βατοπαιδινή Σκήτη του Αγίου Ανδρέα σε υψόμετρο 400 μέτρα περίπου μέσα στο καταπράσινο περιβάλλον του Αγίου Όρους. Λειτουργεί μέχρι σήμερα υπό τη σκέπη της Ιεράς Κοινότητος, με μία μόνο διακοπή λόγω του ελληνοϊταλικού πολέμου, μεταξύ των ετών 1940 και 1953. Αρχικά το 1930 πρώτος σχολάρχης διορίζεται ο Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος Παντοκρατορινός, πτυχιούχο της Θεολογίας, μια φωτισμένη αγιορείτικη φυσιογνωμία με βαθειά γνώση του εκκλησιαστικού δικαίου και με πλούσια διοικητικά προσόντα. Όμως, σχολαρχεύει μόνο για 1 έτος. Διάδοχος του είναι ο Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Ιβηρίτης που και αυτός διευθύνει τη Σχολή για 1 έτος. Επανέρχεται ο Αθανάσιος Παντοκρατορινός και η Σχολή συνεχίζει το έργο της μέχρι την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940. Στις 3 Οκτωβρίου του 1953 επαναλειτουργεί υπό τη διεύθυνση του Αρχιμανδρίτη Ναθαναήλ Λαυριώτου του μετέπειτα μητροπολίτη Κώου. Ένεκα της προαναφερθείσης εκλογής (από τον Ιούνιο του 1956 ήταν επίσκοπος Μιλητουπόλεως και τον Ιούνιο του 1967 εκλέγεται από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου Μητροπολίτης Κώου), η διεύθυνση της Σχολής ανατίθεται στο θεοφιλέστατο επίσκοπο Ροδοστόλου Χρυσόστομο (απόφοιτο της Αθωνιάδας καθώς και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης). Ο Θεοφιλέστατος συνεχίζει ως το 1988 όπου και αναλαμβάνει ο Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος Μικραγιαννανίτης προσπαθώντας αόκνως για την εύρυθμη λειτουργία αυτής. Το 1997 παραιτείται και αναλαμβάνει για ένα χρονικό διάστημα ο απόφοιτος και καθηγητής της Αθωνιάδας (πτυχιούχος της Θεολογικής και Φιλοσοφικής Σχολής) π. Μελέτιος Σεβαστάκης. Εν συνεχεία, νέος Σχολάρχης κατονομάζεται ο απόφοιτος και καθηγητής της Αθωνιάδας Αρχιμανδρίτης Γαβριήλ Ρέππας ως το 2001, όπου και παραιτείται. Και είναι ο τελευταίος που φέρει τον τίτλο Σχολάρχη, τίτλος που χορηγεί και ονομάζει τον κληρικό Διευθυντή της Σχολής μόνο το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Από το 2001 ως το 2010 η σχολή δεν έχει σχολάρχη και διευθύνεται από σχολαρχεύοντες χάριν στις φιλότιμες προσπάθειες αποφοίτων καθηγητών καθώς και άλλων αξιόλογων προσωπικοτήτων του εκπαιδευτικού χώρου, μεταξύ αυτων ήταν και οι θεολόγοι κ. Αντώνιος Ράλλης και Αχιλλέας Ζαλακώστας κ.α. Μετά από την διετή θητεία του Σχολαρχεύοντος Αρχιμανδρίτη Ιερόθεου Ζαχαρή (απόφοιτου της Αθωνιάδας) καθηγητή της μέσης γενικής εκπαίδευσης, Διευθυντής της Σχολής ανέλαβε ο πατήρ Δημήτριος Καλόγερος (Διδάκτωρ Θεολογίας), καθηγητής της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης, ο οποίος και παραιτήθηκε μετά από ένα έτος περίπου. Με την υπ. αρ. 42849/Α2/12-4-2012 απόφαση του Υπουργού Παιδείας κ. Μπαμπινιώτη Γεώργιου καθηγητή Παν/μίου και τ. πρύτανη, μέχρι σήμερα από 23-4-2012 και για θητεία έως 31-7-2015, με την αποδοχή της Ιεράς Κοινότητας, ο νέος Διευθυντής της Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας είναι ο καθηγητής εκκλησιαστικής εκπαίδευσης κ. Αλέξιος Παναγόπουλος (Διδάκτωρ Θεολογίας και Διδάκτωρ ν/πολ. επιστ.). Σύμφωνα με την κανονιστική διάταξη περί της Αθωνιάδος, ο μόνος διευθυντής εκπροσωπεί την Ακαδημία ενώπιον πάσης αρχής δημόσιας και μη και λαμβάνει γνώση για όλα τα θέματα που αφορούν την Ακαδημία. 

Τα τελευταία χρόνια, η Σχολή παρέχει γυμνασιακή και λυκειακή εκπαίδευση. Οι μαθητές της είναι οικότροφοι (παρέχονται δωρεάν από την σχολή η σίτιση και η διαμονή) και ζουν κοινοβιακά. Διατίθενται όλες οι απαραίτητες ευκολίες για την διαβίωση, όπως πλυντήρια, στεγνωτήρια, αθλοπαιδιές, επιτραπέζια παιχνίδια, βιβλία από την σύγχρονη βιβλιοθήκη της, αίθουσα πληροφορικής με σύγχρονους ηλ. υπολογιστές, εργαστήριο φυσικής-χημείας κ.α. 

Διδάσκονται ό,τι και οι μαθητές των δημοσίων σχολείων και επιπλέον Εκκλησιαστική μουσική, Αγιογραφία, Λειτουργική, Τελετουργική, Αγιορείτικη Ιστορία, Ερμηνεία Ευαγγελικών Περικοπών και Πατερικών Κειμένων, Ηθική, και άλλα. Το Διδακτικό προσωπικό της Σχολής είναι υψηλού επιπέδου. Οι περισσότεροι είναι κάτοχοι 2-3 πτυχίων, μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων. Το ωρολόγιο πρόγραμμα της Σχολής ξεκινάει στις 6.45π.μ. με όρθρο (Θ. Λειτουργία κάθε Πέμπτη).

1. Όρθρος 6.45πμ
2. πρωινό: 7.45 π.μ.
3. σχολικό πρόγραμμα 08.00-14.00.
4. μεσημεριανή τράπεζα 14.00-14.30.
5. ξεκούραση-μελέτη 14.30-16.00
6. εσπερινός 16.00-16.30
7. αθλοπαιδιές 16.30-18.00
8. μελετητήριο 18.00-20.00
9. δείπνο 20.00-20.30
10. Απόδειπνο 20.30-20.50
11. βραδινή προβολή κινηματογραφική λέσχη 21.00-22.30
12. κατάκλιση-βραδινό σιωπητήριο 23.00